Αλλαγή φρουράς

[Kokona]

Με αφορμή ένα δημοσίευμα του Ανδρέα Δεληγιάννη του 1966 που βρεθηκε στα χερια μου Θα ήθελα να ακούσω τις απόψεις σας σχετικά με την αντιμετώπιση που είχαν οι νεώτεροι συνθέτες (Χατζιδάκις Θεοδωράκης) από τους συνθέτες της παλαιάς φρουράς. Χωρίς να γνωρίζω συγκεκριμενα πράγματα πάντα είχα την πεποίθηση ότι όποια κι αν ήταν η γνώμη τους θα ήταν η ίδια!!! Παραθέτω το απόσπασμα που μου έκανε εντύπωση:

Μητσάκης για τον Χατιδακι:
Τι έκανε; Μπήκε στον κήπο μας και διάλεξε ότι καλύτερο για να το παρουσιάσει για δικό του. Δεν είναι λαϊκή μουσική αυτό που κάνει, κάτι άλλο ναι, όχι όμως λαϊκή μουσική

Βαμβακάρης για τον Χατζιδακι:
Ο Χατζηδάκις ξερει καλά τι σημαίνει γνήσιο λαϊκό τραγούδι, είναι θαυμάσιο παιδί. Τον αγαπώ. Και ο Χατζιδακις και ο Θεοδωράκης έδωσαν πολλά για το λαϊκό τραγούδι

Μήπως διαφωνούν λίγο ή εμένα μου φαίνεται;
Τι σήμαινε τελικά αυτή η αλλαγή φρουράς για τους παλαιούς και ποια ήταν η γνώμη των υπολοίπων;

[Mavrobasilis]

Φυσικά είναι σε πλήρη διάσταση οι απόψεις ντων. Υποκειμενικό ζήτημα η επιρροή των Χατζιδάκη, Θεοδωράκη και οι 'προλαλήσσαντες' εκδήλωσαν, εικάζω, προσωπική άποψη ανάλογη του χαρακτήρα ντως. Πιο μετριοπαθής ο Μάρκος, εξετίμησε την ευρύτερη αποδοχή που συνεπάγονταν η 'απενοχοποίηση' του λαϊκού τραγουδιού μέσω του πατρωναρίσματος από συνθέτες του κύρους των Χατζιδάκι/Θεοδωράκη (κύρος με συμβατικά κριτήρια, δεν εκφέρω εδά προσωπική εκτίμηση). Ο Μητσάκης (που τον γουστάρω κάργα) ήντονε γνωστός σαν βαρύς μάγκας, συνεπώς θα ήντονε και 'ελιτιστής' οπότε δεν καλοείδε τον 'εξευγενισμό' του είδους με σκοπό να γίνει προσιτό σε περισσότερους.

Όπως και να 'χει, πρόκειται για ζήτημα που δεν επιδέχεται αντικειμενική κριτική.
Ως τόσο, η θέση του Μητσάκη με βρίνει σύμφωνο.

[sakispap]

Να και η γνώμη -μέσω ερωτήματος και αγανάκτησης- του μεγάλου Β. Τσιτσάνη (του λαϊκού δημιουργού με τις εκατοντάδες τεράστιες επιτυχίες) για τους έντεχνους και γενικά για το έντεχνο τραγούδι, απευθυνόμενος σε ομάδα δημοσιογράφων που -συχνά- τον βομβάρδιζαν με καταιγισμό ερωτήσεων:

"Τι, δηλαδή, αυτοί είναι έντεχνοι και μεις .....άτεχνοι ?"

[Mavrobasilis]

Ορθότατο, sakispap. Ας μην αρχίσομε για τους 'έντεχνους', δυο ασυναρτησίες για στίχο, ένα κοινότυπο μινοράκι, επιτήδευση στην ερμηνεία και έδεσε η μανέστρα. Καλές άκρες με τους 'ποιοτικούς' ραδιοφωνικούς παραγωγούς - θεματοφύλακες τση κουλτούρας και εκστασιάζονται οι 'ψαγμένοι'.

Για να μην παρεξηγηθούμε, δεν εννοώ φυσικά το Χατζιδάκι.
Μεγάλος συνθέτης ο Μάνος μα επ' ουδενί λαϊκός.

[sakispap]

Ορθότατο, sakispap. Ας μην αρχίσομε για τους 'έντεχνους', δυο ασυναρτησίες για στίχο, ένα κοινότυπο μινοράκι, επιτήδευση στην ερμηνεία και έδεσε η μανέστρα. Καλές άκρες με τους 'ποιοτικούς' ραδιοφωνικούς παραγωγούς - θεματοφύλακες τση κουλτούρας και εκστασιάζονται οι 'ψαγμένοι'.

Για να μην παρεξηγηθούμε, δεν εννοώ φυσικά το Χατζιδάκι.
Μεγάλος συνθέτης ο Μάνος μα επ' ουδενί λαϊκός.

Συμφωνώ φίλε Mavrobasilis, πράγματι ο Μάνος Χατζηδάκης υπήρξε για το "έντεχνο" τραγούδι πολύ μεγάλος, ίσως ο μεγαλύτερος του χώρου του (μαζί με τον Μ. Θεοδωράκη).

Εμείς όμως, οι περισσότερο "ψαγμένοι" ξέρουμε (και καλά είναι να μάθουν και οι νεώτεροι, όπως και οι επερχόμενοι), πως ο Μάνος "πλησίασε" το λαϊκό τραγούδι κάπως διά της ....πλαγίας οδού!!

Ας θυμηθούμε λοιπόν δύο-τρία παραδείγματα και ας αποτυπώσουμε, προς χάρη της έρμης της Μουσικής Ιστορίας κάποια τραντατά σχετικά γεγονότα του χώρου του λαϊκού τραγουδιού και της σχέσης του Μάνου Χατζηδάκη μ' αυτόν:

1. ΑΓΑΠΗ ΠΟΥ 'ΓΙΝΕΣ ΔΙΚΟΠΟ ΜΑΧΑΙΡΙ:
Το τραγούδι χρησιμοποιεί τη μελωδία του Β. Τσιτσάνη "Ο ΤΡΕΛΛΟΣ ΤΣΙΓΓΑΝΟΣ (ΤΡΕΛΛΕ ΤΣΙΓΓΑΝΕ ΓΙΑ ΠΟΥ ΤΡΑΒΑΣ)".
- Η 1η εκτέλεση (ερμηνεία στο φίλμ "ΣΤΕΛΛΑ") είναι με την Μελίνα Μερκούρη (Ιούνιος 1955).
- Άγνωστο αν τελικά το τραγούδι είναι αποκλειστική δημιουργία του Βασίλη Τσιτσάνη, ή του Μάνου Χατζηδάκι, ή και των δύο. Λέγεται πως ουσιαστικός δημιουργός (ή έστω συνσυνθέτης) είναι ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ.
Σαν συν-δημιουργός (μάλλον συν-στιχουργός) εμφανίζεται (στην ΑΕΠΙ;)
επίσης και η ΙΩΑΝΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ.
Στην ΑΕΠΙ πάντως, τα δικαιώματα του τραγουδιού, τα μοιράζονται Τσιτσάνης και Χατζηδάκις.

2. ΓΑΡΟΥΦΑΛΛΟ ΣΤ' ΑΥΤΙ:
- Η 1η εκτέλεση ερμηνευμένη από τους Ελένη Λαμπίρη - Τόλη Χάρμα - Χορωδία, το 1955, με διεύθυνση λαϊκής ορχήστρας από τον ΣΠΥΡΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΗ. Στη χορωδία συμμετέχουν οι Α. Τσεκούρα, Α. Τσόγκα και Α. Αποστολίδου.
- Μαζί με το "ΕΙΜΑΙ ΑΝΤΡΑΣ" (Πάνος Γαβαλάς - Ελένη Λαμπίρη, σε 1η εκτέλεση), συμπεριελήφθηκε στην ταινία "Λατέρνα φτώχεια και φιλότιμο" του Φ. Φίνου και Αλέκου Σακελλάριου, με τη Τζένη Καρέζη, τον Αλέκο Αλεξανδράκη, το Μίμη Φωτόπουλο και τον Βασίλη Αυλωνίτη, κ.α. Και με τον ίδιο τον Τόλη Χάρμα να το χορεύει στην ταινία μάγκικα, με άσπρο πουκάμισο και ντούγκλα το μουστάκι, διαγράφοντας φιγούρες πάνω στον ζεϊμπέκικο ρυθμό! (Θυμηθήτε το όσοι είδατε την ταινία).
- Το τραγούδι αυτό, όπως και το "ΕΙΜΑΙ ΑΝΤΡΑΣ" είναι δημιουργίες του ΤΟΛΗ ΧΑΡΜΑ και όχι του ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ, παρόλο που στο δίσκο των 78 στροφών, και για τα δύο αυτά τραγούδια, σαν συνθέτης εμφανίζεται ο ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ.
- Συνστιχουργοί είναι ο Αλέκος Σακελλάριος και ο Γιώργος Γιαννακόπουλος.
- Ο Τόλης Χάρμας πούλησε τα πνευματικά δικαιώματα στον κινηματογραφικό παραγωγό Φιλήμονα Φίνο και αυτός, με τη σειρά του, τα μεταβίβασε -για δικούς του λόγους- στο ΜΑΝΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ (κατά ομολογία του Τόλη Χάρμα στον ρεμπετολόγο Παναγιώτη Κουνάδη το 1996).
- Περί της πατρότητας των δύο αυτών τραγουδιών έτυχε και προσωπικά έγινα αυτόπτης και αυτίκοος μάρτυς!!!
Πιο συγκεκριμένα, πολύ πρόσφατα, βρέθηκα ένα βράδυ στη "ΒΑΡΔΙΑ" όπου ο 88άχρονος πλέον κ. Απόστολος Χάρμας, ζωντανό ακόμα "μνημείο" και μύθος του Ρεμπέτικου (ίσως ο τελευταίος των "Μοϊκανών"), εμφανίστηκε για δυο βραδιές με τον Δημήτρη Κοντογιάννη και το συγκρότημά τους στη Θεσσαλονίκη.
(Δυστυχώς ενώπιον πολύ μικρού -αλλά και τυχερού!!- ακροατηρίου, όπου τον άκουσα να μου λέει με παράπονο -δύο λεπτά μετά τη γνωριμία μας στο διάλειμμα- ότι είναι πολύ λυπημένος που δεν ήρθε πολύς κόσμος να τον ακούσει και να τον δει!!! Μάλιστα δε, τον άκουσα με σχεδόν σβησμένη φωνή να λέει παραπονεμένα: "θα έχουν άραγε την ευκαιρία να με ξαναδούν? Πότε θα με ξαναδούν? Ίσως ποτέ!!!", με μάτια γεμάτα δάκρυα, κανοντάς με να αισθανθώ ιδιαίτερα άβολα .....).
Ο γερο-ρεμπέτης Τόλης, με ασυνήθιστη για την ηλικία του δύναμη, ορμή και σφρίγος, έπαιξε όλη τη νύχτα το μπαγλαμαδάκι του και ερμήνευσε υπέροχα (με πολύ δυνατή και καθαρή φωνή!!!) πολλές από τις προσωπικές του επιτυχίες, καταχειροκροτούμενος!!!
Να σημειώσω ακόμα ότι, έτυχε, μάλιστα, το ίδιο βράδυ, να βρίσκεται παρούσα και η καλή μας φίλη Αγγελική (έχω λοιπόν και μάρτυρα επ' αυτών).
Στην έναρξη λοιπόν του προγράμματος, ακούσαμε με τα ίδια μας τα αυτιά τον Κοντογιάννη, να προλογίζει και να παρουσιάζει τον παρακαθήμενο γέροντα και Μύθο, λέγοντας ότι "ο Χάρμας υπήρξε σπουδαίος συνθέτης, με πολλά τραγούδια-δημιουργίες στο ενεργητικό του, μεταξύ των οποίων -πρώτα, πρώτα!- το "ΕΙΜΑΙ ΑΝΤΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΕΦΙ ΜΟΥ ΘΑ ΚΑΝΩ", το "ΓΑΡΥΦΑΛΛΟ ΣΤ' ΑΥΤΙ", που υπήρξαν τεράστιες επιτυχίες, και άλλα πολλά.
- Μετά και από το άκουσμα αυτό, με τον κ. Απόστολο να ακούει τα λόγια του Κοντογιάννη με χαμόγελο και να κουνάει το κεφάλι του με νόημα, ε!, μπορεί να υπάρχει καμιά αμφιβολία, αγαπητοί μου φίλοι, για την πατρότητα και των δύο αυτών τραγουδιών??

Έτσι λοιπόν, για να μαθαίνουν οι νεώτεροι και να "ξεψαρώνουν" οι αμύητοι παλαιότεροι.