
O μπαγλαμάς τότε είχε πέντε τάστα???
Κώστας Φαλτάιτς (1891-1944) Νομικός, δημοσιογράφος, λόγιος, συγγραφέας και ερευνητής της λαογραφίας
Τα τραγούδια του μπαγλαμά
Μπουκέτο, τεύχος 253 Φεβρουάριος 1929
Κάθε σχεδόν μουσικό όργανο έχει τα τραγούδια του. Και κάθε τάξις ανθρώπων τα δικά της. Τα τραγούδια της κιθάρας του μαντολίνου, της λύρας, της φλογέρας, λίγο πολύ τα ξέρει ο πολύς κόσμος. Τα τραγούδια όμως του μπαγλαμά τα ξέρουν μόνον λόγοι. Και ιδίως μια τάξις ανθρώπων που περνά τον καιρό της στη φυλακή και στους λεγόμενους τεκέδες (χασισοποτεία).
Ο μπαγλαμάς είνε ένα είδος μπουζουκιού ή ακριβώς ειπείν, ένας μικρός ταμπουράς. Υπάρχουν και μικροσκοπικοί μπαγλαμάδες μιας φούχτας που λέγονται μπαγλαμιά ή μπαγλαμαδάκια. Τα όργανα αυτά γίνονται συνήθως μέσα στις φυλακές από ένα μονοκόμματο ξύλο το οποίον κοιλένεται και στο οποίον προστίθεται ένα μακρότατο χέρι. Τι ποίησις όμως εις το μουσικό αυτό όργανο; Εκατοντάδες πολλές λαϊκών διστίχων, αληθινών αριστουργημάτων, ενεπνευσθησαν από τους ήχους του μπαγλαμά. Οι παίκται του μπαγλαμά που παίζουν συγχρόνως και τραγουδούν, αυτοσχεδιάζουν πολλάκις ιδικά των τραγούδια που τα ακούουν και τα επαναλαμβάνουν οι άλλοι. Τα τραγούδια αυτά δημιουργούνται ως επί το πλείστον στις φυλακές και τους τεκέδες από λωποδύτας και χασισοπότας, και γι αυτό ο πολύς κόσμος τα αγνοεί. Πολύ σπάνια θα τα ακούσετε σε οικογενειακές διασκεδάσεις, και σχεδόν ποτέ σε κοσμικοτέρας συγκεντρώσεις. Έτσι πολύ λίγοι τα ξέρουν.
Τα τραγούδια του μπαγλαμά από απόψεως μέτρου, παρουσιάζουν αυτήν την ιδιορυθμίαν. Εινε τα πλείστα οκτασύλλαβα δίστιχα ή τετράστιχα, ενώ τα δημοτικά μας τραγούδια είνε συνήθως δεκαπεντασύλλαβα. Αλλά και οι σκοποί των, έχουν δυο τρεις σκοπούς ξεχωριστούς, είναι γοργότεροι από τους σκοπούς των περισσοτέρων των δημοτικών μας τραγουδιών. Τα θέματα επίσης των τραγουδιών του μπαγλαμά περιγράφουν πράγματα που αφορούν την ζωήν της παλληκαριας, της φυλακής, των χασισοποτείων και άλλων καταγωγείων, και την πάλην μεταξύ λωποδυτών και χωροφυλάκων. Λόγω της ατμόσφαιρας μέσα στην οποίαν ενεπνεύσθησαν τα τραγούδια αυτά, δε μπορούν να έχουν άλλου είδους εμπνεύσεις και άλλου είδους θέματα
(παρατίθενται διάφορα τραγούδια του μπαγλαμα με διαφορετική θεματολογία και καταλήγει:)
Τα οκτασύλλαβα του μπαγλαμά είνε άπειρα, αλλά έχουν όλα την ίδια τεχνοτροπία και το ίδιο ύφος. Οι λαογράφοι μας δεν τα επρόσεξαν έως τώρα. Τα τραγούδια όμως αυτά είνε άξια προσοχής. Έχουν ειλικρίνεια και αυθορμητισμό που εκπλήσσει και γοητεύει. Και δεν είνε μόνο η ειλικρίνεια και ο αυθορμητισμός των, αλλά και η στιχουργική τέχνη των, που και μόνο αυτή επιβάλλει να τα προσέξουμε.
Το αξιοσημείωτο με το άρθρο όπως αναφέρεται και στο βιβλίο του Κώστα Βλησίδη είναι ότι πρόκειται για ένα πρωτοποριακό για την εποχή κείμενο τόσο όσον αφορά τη σταση του απέναντι στο ρεμπέτικο όσο και τη υποδειξη ενός περιθωριακού και κοινωνικά (αλλα και μουσικολογικά) κατακριτέου είδους ως άξιο μελέτης.
μον’ φοβούμαι τους ανθρώπους στη στεριά να μην πνιγώ