ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΣΤΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ 1940 – 1949

[a.a.d.]

Έχω στα χέρια μου το εν 8έματι βιβλίο. Παρ' ότι λίγο πολύ με είχε προϊδεάσει Ο Πάπιστας για το περιεχόμενο, μέσα από συζητήσεις που είχαμε κάνει και από εκτενείς αναφορές που μου είχε κοινοποιήσει, εντυπωσιάστηκα. Η έκδοση, θα έλεγα πολυτελής. Το περιεχόμενο,απ΄όσο ξέρω, μοναδικό. Τόσο η ανθολόγηση, όσο και τα σχόλια. Ακόμη και αυτά με τα οποία διαφωνείς.Είναι γραμμένα, για να σου πουν κάτι, όχι να σε προκαλέσουν. Δεν ξέρω να παρουσιάζω βιβλία. Παραθέτω τι λέει ο συγραφέας για το έργο του.

"«ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΣΤΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ 1940 – 1949».
Του Σάκη Κ. Πάπιστα
Πρόκειται για μια πολύ σοβαρή, πρωτότυπη και εμπεριστατωμένη μελέτη.

– Το περιεχόμενο του βιβλίου κινείται σε δύο παράλληλους άξονες:
Ο ένας άξονας είναι ο χρονικός, με βάση τα πραγματικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν την περίοδο 1940–1949 και ο άλλος άξονας είναι ο μουσικοπολιτιστικός, με βάση τα θεματικά αστικά τραγούδια που γράφτηκαν και τραγουδήθηκαν για να περιγράψουν τα ιστορικά γεγονότα αυτής της περιόδου, καθώς και τα συναισθήματα των επώνυμων και ανώνυμων δημιουργών, που επηρεάστηκαν και εμπνεύστηκαν από τα γεγονότα αυτά, αλλά κυρίως από το δράμα, τα δεινά και τους πολυετείς αγώνες του βασανισμένου ελληνικού λαού.
Πιο συγκεκριμένα, ο πρώτος άξονας αναφέρεται, κατά σειρά, στον Πόλεμο του 1940-41, την Κατοχή, την Εθνική Αντίσταση, την Απελευθέρωση και τον Εμφύλιο Πόλεμο (με ευθείες αναφορές και στην μετεμφυλιακή περίοδο). Δηλαδή στα ιστορικά, πολιτικο-κοινωνικά και οικονομικά γεγονότα της δεκαετίας του 1940, που κλείνει μέσα της το έπος του Αλβανικού πολέμου, την τραγικότητα της Κατοχής, το έπος της Εθνικής Αντίστασης και το δράμα του Εμφυλίου.
Ο δεύτερος άξονας αναφέρεται στην εργογραφία και στη δισκογραφία του ελληνικού αστικού τραγουδιού, που θεματολογικά καλύπτει τα δραματικά γεγονότα αυτής της περιόδου και διαχωρίζεται σε κεφάλαια παρουσιάζοντας ξεχωριστά το έργο των διαφόρων ειδών του αστικού τραγουδιού, όπως: το Ρεμπέτικο και Λαϊκό, το Ελαφρό ή Ευρωπαϊκό, το Επιθεωρησιακό και το Έντεχνο Λαϊκό Τραγούδι (του οποίου η σχετική θεματολογική εργογραφία πρωτοεμφανίζεται στη δεκαετία του ’60, με χρονική καθυστέρηση περίπου είκοσι ετών σε σχέση με τα γεγονότα που αναφέρεται).
Για ιδιαίτερους λόγους (που επεξηγούνται στο βιβλίο επαρκώς), συμπερι-λαμβάνεται και το γνήσιο Αντάρτικο Τραγούδι, παρόλο που δεν θεωρείται ότι είναι αστικό, επισημαίνοντας όμως (προς διάκριση) την παράλληλη παρουσία και του Ρεμπέτικου Αντάρτικου, αστικού –βεβαίως– χαρακτήρα.

Το βιβλίο καταγράφει περί τα 400 θεματικά τραγούδια, με στίχους και πλήρη στοιχεία (δημιουργούς, ερμηνευτές, στοιχεία δίσκων), με εκτενή σχόλια (ιστορικά, μουσικά, πολιτικο-κοινωνικά, κλπ) σχεδόν για κάθε τραγούδι, καθώς και αρκετές εκατοντάδες σπανίων σχετικών φωτογραφιών, σκίτσων, αφισών, κλπ, της εποχής, που αποτελούν συγκλονιστικά και αδιάψευστα ιστορικά ντοκουμέντα.
Όσον αφορά τα θεματικά αυτά τραγούδια της δεκαετίας του 1940, αβίαστα μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για έναν λαμπρό, πολιτιστικό και λαϊκό μουσικολογικό θησαυρό, που οφείλουμε να τον τιμήσουμε, να τον διαφυλάξουμε ως πολύτιμο λαϊκό και πολιτισμικό κληροδότημα και, τέλος, να τον μεταδώσουμε στις νεώτερες γενιές των Ελλήνων.

Η συγγραφή του βιβλίου είναι αποτέλεσμα μεγάλης έρευνας και μελέτης μιας τετραετίας περίπου, που απαιτήθηκε για την περισυλλογή, ανάλυση και σύνθεση των στοιχείων της έρευνας αυτής. Καταγράφει ιστορικές αλήθειες της νεότερης Ιστορίας της χώρας μας, χωρίς φόβο και πάθος. Αλήθειες που (ίσως) αγνοεί –τουλάχιστον– ο μέσος Έλληνας και που σκόπιμα δεν τις διδάσκεται στα μαθητικά του θρανία …

Το βιβλίο αποτελείται από 1030 έγχρωμες σελίδες, με χαρτί ματ ιλουστρασιόν και σκληρά εξώφυλλα. Συνοδεύεται από ένθετο CD με 23 Πολεμικά Ρεμπέτικα του Αλβανικού Έπους, σε αυθεντικές εκτελέσεις γραμμοφώνου του 1940-41 και περιλαμβάνει, επίσης, το σπάνιο ηχητικό ντοκουμέντο του έκτακτου ανακοινωθέντος του Γενικού Ελληνικού Στρατηγείου της 28-10-1940 προς τον Ελληνικό Λαό, που αφορά την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου.

Ήδη, από τον Δεκέμβριο του 2004, μέρος του βιβλίου (περίπου 100 σελίδες), πρωτοπαρουσιάστηκε στο Internet, στο site www.rembetiko.gr, ως προδημοσίευση σε πρωτόλια μορφή, όπου και απέσπασε πολύ καλές κριτικές.
Πρόκειται, ασφαλώς, για ένα βιβλίο πρωτότυπο και καλά ντοκουμενταρισμένο, που παρουσιάζει τεράστιο εθνικό, ιστορικό, μουσικολογικό, λαογραφικό, πολιτιστικό, εκπαιδευτικό και πολιτικο-κοινωνικό ενδιαφέρον.

Η καινοτομία του συγκεκριμένου βιβλίου είναι ότι, με την ιδιαίτερα ενδια-φέρουσα θεματολογία και το βάθος του, δεν ασχολήθηκε ποτέ μέχρι σήμερα άλλος ερευνητής και συγγραφέας. Κατά συνέπεια εκλείπει και η σχετική εμπεριστατωμένη βιβλιογραφία από την αγορά. Να σημειωθεί ότι πάρα πολλοί φίλοι και γνωστοί, κυρίως από το Internet, περίμεναν εδώ και τρία χρόνια την έκδοση του συγκεκριμένου βιβλίου…

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

Οι εικόνες του εξώφυλλου δίνουν σημαντικά μηνύματα, όπως:

- Ο Μπαγιαντέρας (Δημήτρης Γκόγκος) (επάνω αριστερά):
Είναι ο Υμνητής, ο τυφλός ραψωδός, της Εθνικής Αντίστασης, που μας άφησε ωραία ρεμπέτικα αντάρτικα τραγούδια.

- Ο Βασίλης Τσιτσάνης στρατιώτης το ’40 (επάνω στη μέση):
Είναι ο κατ' εξοχήν Πρωτομάστορας της Αλληγορικής Στιχουργικής (στα τραγούδια του Εμφυλίου και των μετεμφυλιακών χρόνων), που ξεγελούσε την αυστηρότατη λογοκρισία της εποχής, για να περάσει -μέσα από τους αριστουργηματικούς και εφευρετικούς στίχους του- έντονα πολιτικά και κοινωνικά μηνύματα.

- Ο Μιχάλης Γενίτσαρης (κάτω δεξιά):
Είναι ο Υμνητής της Κατοχής, με επίσης ωραία θεματικά κατοχικά ρεμπέτικα τραγούδια (Σαλταδόρος, Μαυραγορίτες, Λαδάδες, Ένας λεβέντης έσβησε (Άρης Βελουχιώτης), Επιδρομή στον Πειραιά, Στέλιος Καρδάρας, κλπ).

- Οι δύο αρχικαπετάνιοι της Εθνικής Αντίστασης, ο Άρης Βελουχιώτης του ΕΛΑΣ και ο Ναπολέων Ζέρβας του ΕΔΕΣ, φανατικοί αντίπαλοι και εχθροί των δύο μεγαλύτερων αντιστασιακών οργανώσεων, που ξεκίνησαν άτυπα αλλά ουσιαστικά τον αδελφοκτόνο Εμφύλιο Πόλεμο τον Οκτώβρη του 1943 στα ελεύθερα βουνά, εμφανίζονται δίπλα-δίπλα, δείχνοντας το "μόνιασμα" των Ελλήνων αδελφών, την ΕΝΩΜΕΝΗ πλέον (εκ των υστέρων και μετά ... πολλών βασάνων!!!) Εθνική μας Αντίσταση ...

- Οι δύο πολεμικοί πίνακες του Αλβανικού Έπους, χωρίς σχόλια ("μιλάνε" από μόνοι τους), και

- Η υπέροχη (και σπάνια) φωτογραφία των νεαρών ανταρτών, με την ελληνική σημαία, δείχνει το πάθος για αντίσταση και ελευθερία του ελληνικού λαού. Τη βλέπεις και σε "ξεσηκώνει". Αισθάνεσαι -άθελά σου- ότι "συμμετέχεις" σ' αυτό το πατριωτικό ξεσήκωμα!!! "

Εάν μπορέσω, θα "ανεβάσω" τα εξώφυλλα. Θανάσης

ΥΓ: Εύχομαι κι εγώ καλό δρόμο στη νέα περίοδο τού φόρουμ, κι όλοι οι συμμέτοχοι, να ειναι και να περνούν καλά.

[a.a.d.]

Τα εξώφυλλα του Βιβλίου και του cd: (κάντε κλικ για μεγέθυνση)