Η Φωνογραφική Επιτροπή του Βασιλείου της Πρωσίας 1915-1919
Η απαξιωτική θέση της Misirlou για τους Αμανέδες με ενόχλησε και με ανάγκασε να απαντήσω. Το να μην προτιμάς ένα είδος μουσικής είναι σεβαστό και αποδεκτό. Αλλά να χρησιμοποιείς απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς δείχνει εμπάθεια, ανάλογη με αυτή που εκφραζόταν τότε που ο αμανές έκανε την εμφάνισή του στην Αθήνα το 1873.
Φυσικά και το 1873 που κάνουν την εμφάνισή τους οι Σμυρνιοί καλλιτέχνες στην Αθήνα, τραγουδούσαν και διασκέδαζαν με ελαφρά γαλλικά τραγούδια κ.λ.π. Όμως τι δηλώνει η φράση του Χατζαπανταζή «…Μέχρι το 1886, που σημειώνεται η μεγάλη έκρηξη του αμανέ στην Αθήνα και εγκαινιάζεται η δεκάχρονη περίπου περίοδος απόλυτης κυριαρχίας του…». Πρέπει να το εξηγήσω; Δεν είναι σαφές; Ποιοι νομίζετε ότι διασκέδαζαν όταν για δέκα και πλέον χρόνια ο μανές ήταν κυρίαρχο μουσικό είδος στην Αθήνα; Οι μουσικοί έπαιζαν χωρίς κοινό;
Γράφει η Misirlou: οι ερευνητές, λοιπόν, δεν υποστηρίζουν πως οι Έλληνες τραγούδαγαν αμανέδες αλλά «Σμυρνιοί καλλιτέχνες έχουν εισχωρήσει στα περίφημα υπαίθρια κέντρα διασκέδασης του Ιλισού».
Οι Έλληνες του ελλαδικού χώρου έμαθαν να τραγουδούν και να διασκεδάζουν με τους μανέδες απ’ την στιγμή που Σμυρνιοί τους έμαθαν. Έχω βέβαια και μια απορία, οι Σμυρνιοί δεν ήταν Έλληνες;
Misirlou: Με συγχωρείτε, αλλά δεν τραγούδαγε όλη η Ελλάδα αμανέδες... Σε καμια έρευνα (δημοσιευμένη) δεν καταγράφεται κάτι τέτοιο. Ας είμαστε ψύχραιμοι...
Ίσως η Misirlou να μην διάβασε αυτό που έγραψα ας το παραθέσω αυτούσιο: «Φυσικά δεν υποστηρίζω ότι όλη η Ελλάδα τραγούδαγε αμανέδες, αλλά η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, ο Πειραιάς και τα νησιά του Αιγαίου σίγουρα τραγουδούσαν».
Η Μισιρλού είναι διαδοχικές μετενσάρκωσεις:
1. του εκδότη του περιοδικού "Λόγιος Ερμής"
2. της πρώτης γυναίκας συμβούλου τού Κεμάλ Ατατούρκ, που του έβαλε και την ιδέα τής εκδίωξης των αμανέδων
3. της ιδιαιτέρας –μα ουχί εταίρας- του στρατηγού Πάγκαλου, υπεύθυνη για την Επιτροπή Λογοκρισίας
4. Το χρυσό ψαλίδι του Ψαρούδα, με ειδικότητα στο κόψιμο «μπεμολίων» -για την κάθαρση από τα ξενόφερτα στοιχεία τού ελληνικού πολιτισμού.
Ας σοβαρευτούμε φίλε…
Η Μισιρλού δεν έχει καμια απαξιωτική θέση για τους αμανέδες… Το αντίθετο μάλιστα… Από πού το συμπέρασμά σου αυτό; Δεν συγχέονται και αντιπαλεύονται μέσα της οι μουσικές της προτιμήσεις με τα «ιστορικά στοιχεία και κείμενα», αλλά ούτε είναι και οδηγός της αυτά, στα μουσικά της ακούσματα.
Και ενημερώνει:
Πως από τη συλλογή της, το LP “ΑΜΑΝΕΔΕΣ” (Margo 8222, 1981) –που το έχει από το 1983- κοντεύει να λιώσει, από την ακρόαση και τη μεταγραφή του επί τόσα χρόνια σε κασέτες, προς δώρα σε φίλους (επαγγελματίες και μη…για να «περάσουν» -επιτέλους- και καναν αμανέ…).
Πως η επαφή της με τους μανέδες δεν έγινε από τη νέα μουσική τεχνολογία και τα mp3...
Πως έχει σπουδαίους φίλους ερμηνευτές, που τραγουδάνε «για πάρτη της» αμανέδες !
Καθώς και ότι, επί χρόνια, στις επισκέψεις της στην Κωνσταντινούπολη «ψάχνεται», για να βρει κανα περιθωριακό καπηλειό (κανα μεϊχανέ) για να ακούσει «αυθεντικούς μανέδες».
Και ας γίνει σαφές πια…
Η αγάπη μας και η ενασχόλησή μας με την παράδοση απαγορεύεται να είναι μονόχνωτη. Θα ήμουν γελοία, αν υποστήριζα πως οι αμανέδες δεν έχουν θέση στον ελληνικό πολιτισμό, όσο γελοίος θα ‘ταν αυτός που θα έλεγε πως ο Καζαντζίδης δεν έχει σχέση με το λαϊκό τραγούδι…
Άλλο επισημαίνω στις παρεμβάσεις μου.
Ας διαβαστούν προσεκτικότερα, παρακαλώ…
ΥΓ1:
- Για μια σύντομη –και ουσιώδη- διαδρομή στο ελληνικό τραγούδι, ας διαβαστεί επιμελώς και το κείμενο του Τ. Βουρνά «Το σύγχρονο λαϊκό τραγούδι», Επιθεώρηση Τέχνης 76, Απρίλιος 1961.
- Και βεβαίως και μια ματιά στα "Ταξιδιωτικά" του Καρκαβίτσα, κείμενα 1890-1892.
ΥΓ2 (για μένα):
Το μετζαρόλι ράγισε και το τεσσαροχάλι.
Την τάβλα πάρε, τζόβενο, να ξαναπάμε αρόδο.
Ποιος σκύλας γιος μας μούτζωσε κι έχουμε τέτοιο χάλι,
που γέροι και μικρά παιδιά μας πήραν στο κορόιδο;
(Απόσπασμα από την «Γυναίκα» του Καββαδία)