Ο Γιώργος Κατσαρός με την αντιστασιακή αδελφή του Σοφία, στο Τάρπον Σπρίγκς της Φλόριντα, αρχές δεκαετίας του 1960.
- Τα στοιχεία του τραγουδιού είναι:
ΣΑΛΤΑΔΟΡΟΙ [ΓΙΩΡΓΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΤΗ-ΚΑΤΣΑΡΟΥ – Μ. ΓΕΝΙΤΣΑΡΗ] (Γ. Κατσαρός – άγνωστη τραγουδίστρια) (1945).
Και τα σχόλιά μου για το τραγούδι:
1. Ο Γιώργος Θεολογίτης-Κατσαρός, με την ωραία «κατσαρή» φωνή του, παίζοντας την κιθάρα του «τσιμπιτά» με τον μοναδικό του τρόπο, σε μια από τις καλύτερες ερμηνευτικές του στιγμές.
2. Στο συγκεκριμένο δίσκο γραμμοφώνου της Αμερικής, το τραγούδι εμφανίζεται σαν δημιουργία του Γιώργου –Κατσαρού. Σίγουρα όμως πρόκειται για διασκευή του γνωστού «ΣΑΛΤΑΔΟΡΟΣ» του Μιχάλη Γενίτσαρη, από τον Γ. Κατσαρό. Πρόκειται για την πρώτη ουσιαστική εκτέλεση του τραγουδιού, αφού ποτέ δεν γραμμοφωνήθηκε τα χρόνια εκείνα στην Ελλάδα από τον αρχικό δημιουργό του.
3. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η ιστορία που αποκαλύπτει τον τρόπο που έφτασε –δια ζώσης!– το τραγούδι του Μ. Γενίτσαρη στον Γ. Κατσαρό και πως αυτός, με τη σειρά του, το πρωτοκυκλοφόρησε στην Αμερική, μεσούντος του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα: Ο Γιώργος Κατσαρός (20/12/1888 – 22/6/1997), με ρεκόρ ασυναγώνιστο μακροβιότητας, είχε ογδοντάχρονη και πλέον ενεργό συμμετοχή στα λαϊκά δρώμενα της ελληνικής διασποράς (και όχι μόνον), μέχρι τα τελευταία του. Το Δεκέμβρη του 1913, με την κιθάρα στις αποσκευές του, επιβιβάζεται στο πλοίο της γραμμής Πειραιάς – Νέα Υόρκη για το μακρινό ταξίδι της ξενιτιάς. Ο Κατσαρός είχε μια αδελφή, τη Σοφία, την οποία αργότερα πήρε στην Αμερική, όπου και παντρεύτηκε εκεί. Το 1938, η Σοφία, βρίσκεται με τον άντρα της πίσω στην Αθήνα και η κήρυξη του πολέμου τον Οκτώβρη του 1940 τους αναγκάζει να μείνουν στην Ελλάδα, μέχρι τη λήξη του πολέμου, στο οικογενειακό τους σπίτι στην Καλλιθέα. Τα χρόνια της Κατοχής, η Σοφία μπαίνει στην Εθνική Αντίσταση και αναμειγνύεται σ’ ένα δίκτυο διάσωσης και αποστολής σημαντικών προσώπων του Αμερικανικού στρατού στη Μέση Ανατολή. Η δράση της αυτή επισημάνθηκε και εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών και παρασημοφορήθηκε αργότερα για τη προσφορά της. Με την αναχώρηση των Γερμανών, στα μέσα του Οκτώβρη 1944, από την Ελλάδα και εκφράζοντας η Σοφία την επιθυμία της στην Αμερικανική Πρεσβεία να επιστρέψει στις ΗΠΑ με τον άνδρα της, τής ακούγεται απίστευτο όταν σε λίγες μέρες τής ανακοινώνουν πως ο τότε Πρόεδρος Ρούσβελτ έδωσε εντολή να της στείλουν ειδικό αεροπλάνο για να τους μεταφέρει στην Αμερική! Μάλιστα δε, με την ευκαιρία αυτή, την τίμησε προσκαλώντας την σε γεύμα στο Λευκό Οίκο, όπου και την παρασημοφόρησε προσωπικά ο ίδιος. Μέγιστη τιμή για τη θαρραλέα Ελληνίδα αντάρτισσα Σοφία Θεολογίτη. (Καμάρωνε ο Κατσαρός για την αδελφή του, διηγόντας τα στον Παναγιώτη Κουνάδη το 1987, όταν ο τελευταίος τον επισκέφθηκε και τον γνώρισε στην Αμερική). Η Σοφία, που ήταν καλή ερασιτέχνης τραγουδίστρια, όταν επέστρεψε στις ΗΠΑ, μετέφερε στον αδελφό της (όπως θυμότανε βέβαια) και μερικά τραγούδια της Κατοχής, όπως τους «Σαλταδόρους» του Μιχάλη Γενίτσαρη το «Έλ-Ντάμπα», παραλλαγή του «Βάρκα γυαλό» του Βασίλη Τσιτσάνη, τα οποία ο Γιώργος Κατσαρός τα διασκεύασε και τα γραμμοφώνησε στην Αμερική μετά τον πόλεμο.
4. Ιστορικά, αξίζει να αναφερθεί ότι, ο Γιώργος Θεολογίτης-Κατσαρός γεννήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 1888 (ή κατά άλλες πληροφορίες το 1893) στην Αμοργό και πέθανε στις 22/6/1997 στις ΗΠΑ, με μοναδική ενεργό καλλιτεχνική δράση που πραγματικά ξεπέρασε τις οκτώ δεκαετίες από τα συνολικά 109 περίπου χρόνια της ζωής του. Προϋπήρξε όλων των μεγάλων δημιουργών του Ρεμπέτικου Τραγουδιού, όπως του Μάρκου Βαμβακάρη, Γιώργου Μπάτη, Ανέστη Δελιά, Στράτου Παγιουμτζή, Στέλιου Κερομύτη, Δημήτρη Γκόγκου-Μπαγιαντέρα, Απόστο-λου Χατζηχρήστου, Γιάννη Παπαϊωάννου, Βασίλη Τσιτσάνη, Μανώλη Χιώτη, κ.α. Ηχογράφησε και κυκλοφόρησε σε δίσκους γραμμοφώνου ελληνικά λαϊκά και ελαφρά τραγούδια (όπως «ευρωπαϊκά», επιθεωρησιακά, βαρκαρόλες, κλπ), πρωτοεμφανιζόμενος στη δισκογραφία των ΗΠΑ το 1919, πολύ πριν από τους παλαιότερούς του, όπως του Παναγιώτη Τούντα, Κώστα Σκαρβέλη, Βαγγέλη Παπάζογλου, Γιάννη Δραγάτση, Αντώνη Διαμαντίδη-Νταλγκά, Κώστα Καρίπη, κ.α.
5. Η θεματολογία των στίχων του τραγουδιού, η δράση των περίφημων σαλταδόρων της Κατοχής, ενέπνευσε τον Ελληνοαμερικανό σκηνοθέτη Greg Tallas (Γρηγόρης Θαλασσινός) να γυρίσει (αρκετά χρόνια αργότερα) την ταινία «Ξυπόλυτο Τάγμα», με μουσική του Μίκη Θεοδωράκη. (Σημ.: πληροφορία που μου έδωσε πρόσφατα ο καλός φίλος και σκηνοθέτης Κώστας Φέρρης).
[Απόσπασμα από το βιβλίο μου "ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΣΤΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ 1940 - 1949].
(sakispap)
