ΞΕΝΟΣ ΕΙΜΑΙ ΚΙ 'ΗΡΘΑ ΤΩΡΑ

[Adonis]

Λίγα στοιχεία για το τραγούδι που ανέβηκε, από τον ερευνητή του ρεμπέτικου Αριστομένη Καλυβιώτη, δημοσιευμένα στο περιοδικό "Συλλογές" το 1994.

ΤΙΤΛΟΣ: ΞΕΝΟΣ ΕΙΜΑΙ ΚΙ ΗΡΘΑ ΤΩΡΑ ΕΚΤΕΛΕΣΗ: κύριος Χρήστος
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΣΚΟΥ: GRAMOPHON CONCERT RECORD.-6-12647/12724b

Ξένος είμαι κι ήρθα τώρα,
από μέρος αλαργινό,
και να ιδώ πώς οι αδερφοί μου,
πολεμούνε τον Βούλγαρο.

Κι έτρεξα με τ' άρματα μου,
για να τους εκδικηθώ,
για το έθνος μου και μόνο,
(για την πίστη μου και μόνο)
δι' αυτό θα σκοτωθώ.

Στο ' να χέρι τη σημαία,
και στο άλλο το όπλο μου,
και με το σπαθί στα δόντια,
να προφτάσω τ' αδέρφια μου.

Αν πεθάνω επί της μάχης,
να μ' αφήσετε επί ποδών,
για να βλέπουν οι Βούλγαροι,
πώς τιμούμε την πίστη μας.
(πώς τιμούμε το έθνος μας).

Έχουμε επανακυκλοφορία που ίδιου τραγουδιού στην Αμερική, γύρω στο 1914, από την εταιρεία VICTOR R. με στοιχεία δίσκου 63530-Α/12724b. Δεν επανεμφανίζεται στη δισκογραφία. Οι Παν. Κουνάδης και Σπ. Παπαϊωάννου, το έχουν καταγράψει σε άρθρο τους για τα προ του 1922 λαϊκό τραγούδια της Σμύρνης - Πόλης.

Δεν έχει εντοπισθεί, μέχρι στιγμής, άλλη επανεκτέλεση του τραγουδιού. Επίσης δεν υπάρχει σε συλλογές δημοτικών τραγουδιών. Κατά πάσα πιθανότητα κάποιος ανώνυμος λαϊκός ποιητής έγραψε τους στίχους πάνω σε παραδοσιακή μελωδία, την εποχή του Μακεδόνικου Αγώνα. Με τον στίχο "Ξένος είμαι κι ήρθα τώρα, από μέρος μακρινό", αρχίζει ένα παραδοσιακό τραγούδι της Μακεδονίας, που όμως έχει διαφορετικά, τη μελωδία, το ρυθμό, καθώς και τους υπόλοιπους στίχους.

[bill1961]

" Η GRAMOPHONE φαίνεται ότι από τις αρχές του 20ου αιώνα ηχογραφεί τους περισσότερους από κάθε άλλη εταιρεία δίσκους (σ. αναφέρεται στις προ του 1922 ηχογραφήσεις), συνολικά περίπου 1.100. Εκτελεί επίσης ηχογραφήσεις στην Αθήνα, οι πρώτες από αυτές εντοπίζονται το 1907, στη Θεσσαλονίκη, από το 1905-1907 και στη Δράμα. Οι δισκογραφήσεις της Δράμας γίνονται στις 21 Αυγούστου 1911, με αυθημερόν μετακληθέν από τη Θεσσαλονίκη συνεργείο υπό τον μηχανικό Τζον Ντίλαντ. Πρόκειται για 20 πιθανότατα τούρκικα κομμάτια, με τις τραγουδίστριες Θηρεσία και Βικτωρία, στα οποία σημειώνεται, όμως, ως τόπος ηχογράφησης η Θεσσαλονίκη.
Διασώζεται το εξώφυλλο με το οπισθόφυλλο ενός εμπορικού καταλόγου με χρονολογία Σεπτέμβριος 1909 των αντιπροσώπων της GRAMMOPHONE στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες βαλκανικές πόλεις, των Εβραίων Αμπρανεβάλ, Καπουάνο και Μπενβενίστε. Αναφέρεται ότι ανθολογούνται οι καλύτεροι τραγουδιστές της Θεσσαλονίκης. Περιέχονται τουρκικά, ελληνικά, σερβικά, αλβανικά, βουλγαρικά και εβραϊκά άσματα, ηχογραφημένα όχι μόνο στη Θεσσαλονίκη αλλά και στη Σμύρνη και στην Πόλη. Καταγράφονται σε 3 γλώσσες, στην "μητρική" κάθε τραγουδιού, στα τουρκικά και με λατινικούς χαρακτήρες.
Στο οπισθόφυλλο του του προαναφερθέντος σπαράγματος βρίσκονται καταχωρημένοι 7 ελληνικοί (γράφονται ΕΛΛΕΝΙΚΑ) δίσκοι...
... Στον δεύτερο δίσκο καταγράφονται: "Ξένος είμαι κι ήρθα τώρα" -δεν εντοπίζεται σε δημοτικές συλλογές και μάλλον είναι έργο άγνωστου καλλιτέχνη-, το οποίο ερμηνεύεται από τον κύριο Χρίστο. Στην άλλη όψη ο περίφημος χορός του Ζαλόγγου, ... , το "Έχε γεια καημένε κόσμε" με τον επίσης αγνώστων λοιπών στοιχείων κύριο Νάκη."


Από το βιβλίο του Η. Βολιώτη-Καπετανάκη: "Αδέσποτες μελωδίες".

[bill1961]

Υπάρχει κάποια σύγχυση στον κατάλογο του Μανιάτη για το εν λόγω τραγούδι: Συγκεκριμένα ενώ αναφέρει σωστά τα στοιχεία για το δίσκο Victor 63530-A, για το δίσκο The Gramophone Co 6-12647/12724B αναφέρει ως εκτελεστές την Ελληνική Εστουδιαντίνα.
Οι ηχογραφήσεις της Gramophone στη Σμύρνη το 1909, έχουν αρ. μήτρας από 12768Β μέχρι 12875Β, συνεπώς η εν λόγω ηχογράφηση (με αρ. μήτρας 12724Β) δεν έγινε στη Σμύρνη, αλλά στη Θεσσαλονίκη που βρισκόταν νωρίτερα το συνεργείο ηχογραφήσεων. Μιας και δεν είναι γνωστό να έχει ηχογραφήσει κάποια Ελλ. Εστουδιαντίνα στη Θεσσαλονίκη, μάλλον ο Μανιάτης μεταφέρει λάθος στοιχεία στον κατάλογό του.
Όσον αφορά τον κύριο Χρήστο, αναφέρονται μερικές ακόμη ηχογραφήσεις του:
1. Δώδεκα Ευζωνάκια (Gramophone 6-12646/12733B)
2. Κάτω στην Αγιά Μαρίνα (?) (Gramophone 6-12648)
3. Στα Γρεβενά (Gramophone 6-12649/12729B)
4. Έλα μικρούλα χαϊδεμένη (Gramοphone 11-12151/1587 Υ - Σμύρνη 1910)
5. Ραστ (Gramophone 11-12932/2340Υ - Σμύρνη 1911)
6. Χάιδω (Zonophone 104089/1458ψ - Πόλη - 1905)
7. Βουρνοβαλιά (Zonophone 104090 - Πόλη 1905)

[bill1961]

Το τραγούδι υπήρχε ήδη στη σελίδα, ανεβασμένο από τον skiftouli στις 11/12/2006 και δεν το είχαμε προσέξει!!!!
Σύμφωνα πάλι με πληροφορίες από τον skiftouli, ο Παχτίκος(260 δημώδη άσματα,1905),καταγράφει μια παραλλαγή του τραγουδιού –χωρίς βουλγάρους κ.λ.π. αλλά ομότιτλο.
Περιμένουμε περισσότερες πληροφορίες από το Γιώργο...

[skiftoulis]

Ο Γιώργος Δ. Παχτίκος, καταγράφει* ένα τραγούδι, το οποίο μόνο ως προς τον τίτλο και τον πρώτο στίχο έχει σχέση μ΄ αυτό εδώ. Πιθανά, να σχετίζεται περισσότερο με την διαφορετική εκδοχή που αναφέρεται πιο πάνω αλλά και που ο bill1961 μου επισήμανε, αυτή του παραδοσιακού Μακεδονίας.
Αν και δεν έχει σχέση με το τραγούδι που ενδιαφέρει εδώ, το μεταφέρω μιας και αναφέρθηκε:

ΗΜΑΝ ΞΕΝΟΣ Κ΄ΗΡΘΑ ΤΩΡΑ
(Άδεται εν Ροδολείβει της Δράμας εν οικιακαίς εργασίας των γυναικών)

Υπαγόρευσις Άννης Ευαγγέλου

Ήμαν ξένος κ΄ ήρθα τώρα
από Μαύρη θάλασσα,
Κάν κανέν΄ δικόμ΄ δεν έχω
για να μένω μια βραδιά.
Βγήκε μια Γιαννιώτισσα,
έλα, ξένε μ΄, μια βραδιά,
έχω ρούχα να σ΄ αλλάξω
στρώμα για να κοιμηθής,
Έχω και τα καρυοφύλλια,
που κονεύουν τα πουλιά.
Έχω πέρδικες ψημέναις.
………………………..
Έχω και χρυσαίς αγκάλαις
για να γλυκοκοιμηθής.

*260 ΔΗΜΩΔΗ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΣΜΑΤΑ, ΤΥΠΟΙΣ Π.Δ. ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ, ΑΘΗΝΑ,1905.