ΟΙ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ

[Adonis]

Το παρακάτω άρθρο προέρχεται από το περιοδικό «Συλλογές», τ.χ. 137(Σεπτέμβριος 1995) και είναι του Αριστομένη Καλυβιώτη.

ΟΙ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ
ΚΑΙ Ο ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΟΥΤΣΟΣ.
ΜΕΡΟΣ Α΄

1. ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ

Από τις αρχές του 20ου αιώνα οι νεοσύστατες εταιρείες δίσκων, άρχισαν ηχογραφήσεις τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Ανατολή: από Τουρκία, Μέση Ανατολή, Βορ. Αφρική, Ινδία, Ταϋλάνδη μέχρι Κίνα και Ιαπωνία. Οι ηχογραφήσεις γίνονταν από περιοδεύοντα συνεργεία των εταιρειών μέσα σε αίθουσες ξενοδοχείων, θεάτρων κ.λ.π. και τα αποτυπώματα στέλνονταν στην Ευρώπη, στα εργοστάσια κοπής δίσκων για την αναπαραγωγή. Στη συνέχεια, οι δίσκοι προωθούνταν στην κατανάλωση, κυρίως στις χώρες που ηχογραφήθηκαν αλλά και σε άλλες.

Στην Αίγυπτο, πολλές εταιρείες δίσκων πραγματοποίησαν, κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Η εταιρεία που πιθανώτατα άρχισε πρώτη τις ηχογραφήσεις ήταν η αγγλική THE GRAMOPHONE Co., το 1903 με 1904. Oι δίσκοι που παράγονται με τις ετικέττες: GRAMOPHONE RECORD, ZONOPHONE,(μετά την αγορά της εταιρείας ZONOPHONE από την THE GRAMOPHONE Co. το 1903), CONCERT RECORD GRAMOPHONE(μετά το 1908) και HIS MASTER’S VOICE(στη δεκαετία του 1920).

Η γερμανική εταιρεία BEKA RECORDS ηχογραφεί στην Αίγυπτο το 1905-6. Η επίσης γερμανική εταιρεία ODEON RECORD, (που μαζί με την BEKA ανήκε στον όμιλο εταιρειών CARL LΪNDSTROM), αρχίζει ηχογραφήσεις στην Αίγυπτο το 1905 και συνεχίζει για δεκαετίες. Η ODEON με την GRAMOPHONE Co. πραγματοποιούν τον μεγαλύτερο αριθμό ηχογραφήσεων.

Η γερμανική εταιρεία FAVORITE RECORD ηχογραφεί στην Αίγυπτο το 1905. Η επίσης γερμανική εταιρεία ORFEON πραγματοποιεί στην Αίγυπτο ηχογραφήσεις τη δεκαετία του 1910.

Μετά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο πραγματοποιούν ηχογραφήσεις στην Αίγυπτο οι γαλλικές εταιρείες RATHE και PERFECTAFON καθώς και οι γερμανικές POLYPHON και HOMOCORD.

Εκτός όμως από τις ευρωπαϊκές, στη Μέση Ανατολή ιδρύονται και μικρές τοπικές εταιρείες: η εταιρεία δίσκων BAIDA RECORDS ιδρύεται στη Βηρυττό το 1907 και στην Αίγυπτο αρχίζει ηχογραφήσεις γύρω στα 1910. Αναπαράγει τους πρώτους δίσκους της στη Γερμανία, πιθανώτατα στο εργοστάσιο της ODEON.

Οι δίσκοι της εμφανίζονται αργότερα με τη φίρμα BAIDAPHONE και πολύ αργότερα(μετά το 1940) σαν CAIROPHONE.





Η Αιγυπτιακή εταιρεία MECHIAN RECORDS αρχίζει να ηχογραφεί στα 1908 με 1910 και συνεχίζει τις εργασίες της για τρείς δεκαετίες περίπου.

Τέλος, η μυστηριώδης μικρή αιγυπτιακή εταιρεία Sama ’al-Muluk, εμφανίζεται και ηχογραφεί μόνο στην πρώτη δεκαετία του αιώνα μας.




Τα τραγούδια που ηχογραφήθηκαν εκτός από αιγυπτιακά(που αποτελούσαν τον κύριο όγκο), ήταν τούρκικα, αρμένικα, ελληνικά, αλβανικά και εβραϊκά.

Στις ηχογραφήσεις των αιγυπτιακών τραγουδιών αποτυπώθηκε μεγάλος αριθμός παραδοσιακών τραγουδιών, καθώς και οι φωνές πολλών μεγάλων ντόπιων καλλιτεχνών των αρχών του αιώνα. Κάτι που δεν συνέβη στην κυρίως Ελλάδα, όπου στις αντίστοιχες ηχογραφήσεις της Αθήνας(περιόδου 1904-1922) επεκράτησαν τα ελαφρά ξενόφερτα τραγούδια, με τα παραδοσιακά να μετριούνται στα δάχτυλα.

Ακόμη πρέπει να αναφέρουμε ότι σήμερα στην Αίγυπτο, με τη συλλογή και την καταγραφή των παλιών ηχογραφήσεων, ασχολείται ο Αιγυπτιακός Οργανισμός Βιβλίου. Σε αντίθεση βέβαια, με την Ελλάδα, όπου το έργο αυτό έχει αφεθεί στον πατριωτισμό και το μεράκι των συλλεκτών.

[Adonis]

2. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΟΥ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΑΝ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΣΤΗΝ
ΑΙΓΥΠΤΟ.

Όπως είναι γνωστό στην ελληνική παροικία της Αιγύπτου, υπήρχε διαρκής πνευματική και καλλιτεχνική δραστηριότητα, μέχρι την αποχώρηση των Ελλήνων, στο τέλος της δεκαετίας του 1950. Στον τομέα της μουσικής, η επικοινωνία με τη μητέρα Ελλάδα ήταν συνεχής. Έλληνες τραγουδιστές και μουσικά σύνολα επισκέπτονταν τακτικότατα την Αίγυπτο. Ακόμα, πολλοί καλλιτέχνες ξεκίνησαν από εκεί την καριέρα τους, συνεχίζοντας αργότερα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Εκείνο που πρέπει ιδιαίτερα να τονισθεί είναι το ότι μέχρι το 1922 υπήρχε διαρκώς επικοινωνία με τη Σμύρνη και τη Μικρά Ασία. Πάρα πολλοί μικρασιάτες λαϊκοί καλλιτέχνες επισκέπτονται την Αίγυπτο περιοδεύοντας. Η Αγγελική Παπάζογλου(γυναίκα του γνωστού σμυρνιού λαϊκού συνθέτη Βαγγέλη Παπάζογλου), στο βιβλίο της «Τα χαΐρια μας εδώ», αναφέρει πως ο γνωστός, από την πριν του 1922 δισκογραφία της Σμύρνης, τραγουδιστής Σταμάτης Μπόγιας, πέθανε στην Αίγυπτο το 1920-21.



Για τις ανάγκες της ελληνικής παροικίας, έγιναν στο διάστημα 1909 έως 1930-35 αρκετές ηχογραφήσεις ελληνόφωνων τραγουδιών. Από τις εταιρείες που αναφέραμε προηγουμένως, οι πρώτες που πραγματοποιούν τέτοιες ηχογραφήσεις ήταν οι GRAMOPHONE Co. και η MECHIAN RECORDS. Κατόπιν η ORFEON RECORDS και πιθανόν η BAIDAPHONE. Αργότερα στη δεκαετία του 1920 εμφανίζεται η μικρή εταιρεία DISKO ORFEO που πιθανότατα ήταν ελληνικών συμφερόντων.

Στη δεκαετία του 1920 επίσης πιθανόν να ηχογραφούν ελληνικά τραγούδια η γαλλική εταιρεία PERFECTAFONΕ και η γερμανική ODEON. Στο τέλος της δεκαετίας του 1920 συναντάμε τη μικρή εταιρεία LION RECORDS να ηχογραφεί ελληνικά τραγούδια.

Για τη περίοδο από το 1930 μέχρι το 1950-55, οι ηχογραφήσεις ελληνικών τραγουδιών στην Αίγυπτο φαίνεται να περιορίσθηκαν πολύ και ίσως σταμάτησαν. Ο βασικός λόγος είναι ότι οι ανάγκες των Ελλήνων, είχαν αρχίσει από το 1924-25 να καλύπτονται με δίσκους εισαγόμενους από την Ελλάδα. Από το 1931 μάλιστα, που αρχίζει να λειτουργεί στην Αθήνα εργοστάσιο αναπαραγωγής δίσκων, οι ελληνικής κατασκευής δίσκοι κυκλοφορούν κατά χιλιάδες και επόμενο ήταν να φθάνουν περισσότεροι και στην Αίγυπτο.

Άλλος λόγος ήταν ίσως το ότι οι μικρές τοπικές εταιρείες δεν μπορούσαν να ανταγωνισθούν τις ξένες πολυεθνικές και έκλεισαν.

Τέλος γύρω στο 1950 έχουμε ηχογραφήσεις ελληνικών τραγουδιών στην Αίγυπτο, από την τοπική εταιρεία ARABIAN RECORD COMPANY. Η περίπτωση αυτή είναι μεμονωμένη και μάλλον σαν εξαίρεση πρέπει να αντιμετωπιστεί.



Άξια προσοχής ακόμα είναι στη δεκαετία του 1950, τα εξής γεγονότα: Πρώτον, η μικρή ελληνική εταιρεία δίσκων MELODY, ιδιοκτησίας Πλωμαρίτη, που ηχογραφούσε στην Αθήνα λαϊκά τραγούδια, τύπωσε στις ετικέττες των δίσκων τη φίρμα της με αραβικούς χαρακτήρες, γιατί κυκλοφορούσε τους δίσκους της και στη Μέση Ανατολή. Δεύτερον, οι αιγυπτιακές εταιρείες CAIROPHONE(συνέχεια όπως είδαμε της BAIDAPHONE και UNIVERSAL RECORD), αναπαρήγαγαν τους δίσκους των στην Αθήνα, στο ελληνικό εργοστάσιο κοπής. Δεν εντοπίσαμε όμως σ’ αυτές ηχογραφήσεις ελληνικών τραγουδιών.

Παρακάτω θα δούμε με λεπτομέρειες τις ελληνόφωνες ηχογραφήσεις, ταξινομημένες κατά εταιρεία. Θα παρουσιάσουμε τους τραγουδιστές, τα τραγούδια και ό,τι στοιχείο έχουμε συλλέξει. Όι δίσκοι που τυπώνονταν όμως, δεν πρέπει να κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα(με εξαίρεση εκείνους της THE GRAMOPHONE Co.), γι' αυτό και τους συναντάμε σπάνια.



Πρέπει ακόμα να αναφέρουμε ότι η έρευνα σε καμμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί ολοκληρωμένη και οπωσδήποτε υπάρχουν και άλλες ηχογραφήσεις που ακόμα δεν έχουν εντοπισθεί.

[Adonis]

3. ΟΙ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ THE GRAMOPHONE Co.

Η παραπάνω εταιρεία, όπως είδαμε, αρχίζει ηχογραφήσεις το 1903 με 1904. Ελληνικά τραγούδια έχει διαπιστωθεί ότι ηχογραφήθηκαν σε δυο διαφορετικές χρονολογίες: το 1909 και το 1913-14(πληροφορία Hugo Strotbaum).

Οι δίσκοι κυκλοφορούν με την ετικέττα CONCERT RECORD GRAMOPHONE ή GRAMOPHONE CONCERT RECORD(θυγατρική εταιρεια της THE GRAMOPHONE Co). Η πρώτη ομάδα ηχογραφήσεων γίνεται το 1909 στο Κάϊρο. Οι δίσκοι που κυκλοφόρησαν περιείχαν παραδοσιακές ελληνικές μελωδίες. Μέχρι στιγμής έχουν εντοπισθεί τρεις δίσκοι με έξι μελωδίες: Συρτός Σηλυβριανός, Καροτσιέρης, Χασάπικος, Καλαματιανός, Συρτός Πολίτικος, Τούρκικος χορός. Δεν αναφέρεται εκτελεστής, ούτε κανένα άλλο στοιχείο. Επειδή οι αριθμοί μήτρας των δίσκων είναι συνεχόμενοι, βγαίνει το συμπέρασμα ότι οι ηχογραφήσεις έγιναν την ίδια μέρα και πιθανότατα από το ίδιο μουσικό συγκρότημα. Οι παραπάνω μελωδίες, παίζονταν εκείνη την εποχή στη Σμύρνη, το κατ’ εξοχήν μουσικό κέντρο του ελληνισμού της εποχής. Δεν γνωρίζουμε λοιπόν αν συμμετείχε στην ηχογράφηση κάποιο τοπικό συγκρότημα ή κάποιο Σμυρναίϊκο συγκρότημα που βρέθηκε στο Κάϊρο περιοδεύοντας. Ακόμα πρέπει να σημειωθεί πώς πιθανότατα είναι η πρώτη εκτέλεση σε δίσκο του πασίγνωστου ακόμα και σήμερα τραγουδιού «ΚΑΡΟΤΣΕΡΗΣ».

Η δεύτερη ομάδα ηχογραφήσεων γίνεται το 1913 ή 1914(H. Strotbaum).

Τα τραγούδια που ηχογραφήθηκαν είναι κυρίως πατριωτικού περιεχομένου και εμβατήρια: οι Βαλκανικοί πόλεμοι είναι πρόσφατοι και οι Έλληνες της Αιγύπτου, όπως όλος ο Ελληνισμός, φλέγονταν από εθνικό ενθουσιασμό.

Σαν εκτελεστές συναντάμε τους Δ. Τηληγάδη, Δ. Λαμπρίδη, Σόλωνα Μιχαηλίδη, την Ελληνική Εστουντιαντίνα(άγνωστο αν είχε σχέση ή ήταν κάποια από εκείνες της Σμύρνης), καθώς και τη χορωδία(εστουντιαντίνα) του Σπύρου Παπασταθόπουλου. Ο τελευταίος εμφανίζεται και στις ετικέττες των δίσκων σαν συνθέτης τραγουδιών(αν και μερικά αποδεδειγμένα δεν ήταν δικά του).

Γίνονται επίσης ηχογραφήσεις παραδοσιακών τραγουδιών. Συναντάμε κάποιον βιολιστή «Στελλάκη Σμυρνιό», αγνώστου επωνύμου και έναν τραγουδιστή «Κώστα Κ…», που δυστυχώς η κακή κατάσταση της ετικέττας του δίσκου δεν μας επέτρεψε να διαβάσουμε το όνομά του.

Οι ηχογραφήσεις του 1913-14 πάντως, είναι περισσότερες από εκείνες του 1909.

Η CONCERT RECORD GRAMOPHONE ήταν η εταιρεία που έκανε στην Αίγυπτο τις περισσότερες ηχογραφήσεις ελληνικών τραγουδιών. Οι δίσκοι της μάλιστα κυκλοφορούσαν και στην κυρίως Ελλάδα. Ορισμένοι από αυτούς επανεκδίδονται και στην Αμερική, από την εταιρεία VICTOR RECORD.

[Adonis]

4. ΟΙ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ MECHIAN RECORDS.

Γύρω στα 1908, ένας δραστήριος Αρμένης επιχειρηματίας από την Αίγυπτο, ο SETRAK MECHIAN, ιδρύει στο Κάϊρο εταιρεία δίσκων που φέρει το όνομά του. Αν και υπήρχε η υποψία ότι οι πρώτοι δίσκοι δεν ήταν ηχογραφημένοι από τον ίδιο, αλλά αντιγραφές δίσκων άλλων εταιρειών, γύρω στο 1910 ιδρύει ένα μικρό εργοστάσιο αναπαραγωγής δίσκων, στην οδό Abdel Aziz Νο 16, στο Κάϊρο. Η εταιρεία του λειτούργησε μέχρι τη δεκαετία του 1930 και στις ετικέττες των δίσκων εμφανίζονται οι φίρμες: FABRIC SETRAK MECHIAN CAIRE και FABRIC MECHIAN RECORDS CAIRO.

Η MECHIAN RECORDS ηχογραφεί πολλά τραγούδια ελληνικού ενδιαφέροντος γύρω στο 1920 και αργότερα. Τα τραγούδια είναι παραδοσιακά, ελαφρά και πατριωτικού περιεχομένου. Κυριαρχεί ο τραγουδιστής Ιωάννης Μούτσος ή Σαμιώτης(επειδή καταγόταν από τη Σάμο), που φαίνεται να έκανε τις περισσότερες ηχογραφήσεις τραγουδώντας αμανέδες και ελαφρά τραγούδια. Με τον Μούτσο θα ασχοληθούμε στο δεύτερο μέρος του παρόντος. Συναντάμε επίσης σε ελαφρά τραγούδια τους Περικλή Βιδάλη και τους «τενόρο Ζωή και σοπράνο Ελενίτσα», αγνώστων λοιπών στοιχείων.

Ένας άλλος τραγουδιστής που συναντάμε είναι ο Απόστολος Καλτάκης, που τραγουδά αμανέδες. Ο τελευταίος καταγόταν από τα Σώκια της Μικράς Ασίας. Στα Σώκια ξέρουμε ότι συμμετείχε στην κομπανία του εξαδέλφου του Κώστα Καλτάκη. Πρέπει να έφυγε από τη Μικρά Ασία το 1922. Δεν ξέρουμε πότε ακριβώς ηχογράφησε στην Αίγυπτο. Οι ηχογραφήσεις του πάντως είναι λίγο μεταγενέστερες του Μούτσου. Σε ένα δίσκο του πάντως ακούγεται το επιφώνημα «γειά σου ρε γέρο-Καλτάκη!».

Από οργανοπαίχτες συναντάμε κάποιον Ιβραημάκη(άγνωστα τα άλλα στοιχεία του), να παίζει παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια σόλο κλαρίνο. Ο τρόπος που τα παίζει δείχνει Έλληνα από την κυρίως Ελλάδα. Τέλος, συναντάμε κάποιον κλαρινίστα Βασίλη Ξερό(?), να ηχογραφεί σόλο παραδοσιακά τραγούδια και να παίζει κλαρίνο σε δίσκους του Μούτσου.

Οι ηχογραφήσεις ελληνικών τραγουδιών της MECHIAN RECORDS, μάλλον είναι λιγότερες από εκείνες της εταιρείας CONCERT RECORD GRAMOPHONΕ. Η Μ.R. όμως υπερτερεί από την τελευταία σε αριθμό ηχογραφήσεων παραδοσιακών τραγουδιών.

5. ΟΙ(πιθανές) ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΤΗΣ BAIDAPHONE RECORD.

Ο Ali Jihad Racy στην εταιρεία του «Record industry and Egyptian traditional», αναφέρει ότι σ’ έναν κατάλογο της εταιρείας BAIDAPHONE του 1926, περιέχονται: τραγούδια Λιβανέζων τραγουδιστών, αρμένικα λαϊκά τραγούδια, τούρκικα οργανικά κομμάτια και «ελληνικοί ορθόδοξοι ύμνοι», δηλαδή ψαλμωδίες. Δεν αναφέρεται, όμως, ο τόπος που ηχογραφήθηκαν, η Βηρυττός ή το Κάϊρο. Γιατί οι δύο αυτές πόλεις ήταν τα κέντρα ηχογραφήσεων της εταιρείας.

[Adonis]

6. ΟΙ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ORFEON RECORD.

Όπως και προηγουμένως αναφέραμε, η γερμανική εταιρεία ORFEON RECORD, πραγματοποιεί στη δεκαετία του 1910 μεγάλο αριθμό ηχογραφήσεων σε Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη και Αίγυπτο. Στις ηχογραφήσεις της Αιγύπτου ηχογραφήθηκαν και ελληνικά τραγούδια. Αν και στους δίσκους αυτούς της ORFEON που έχουμε εντοπίσει, δεν υπάρχει κάποιο τεκμηριωμένο στοιχείο για το πού ηχογραφήθηκαν,(όπως π.χ. κάποιος κατάλογος τραγουδιών), δύο ντοκουμέντα μας οδηγούν στο συμπέρασμα αυτό. Το πρώτο είναι μια αναφορά του συγγραφέα Δημήτρη Αρχιγένη στο βιβλίο του «Τα Σινάφια της Σμύρνης» για το διάσημο βιολιστή της Σμύρνης Γιοβανίκα ή Γιάγκο Βλάχο:

«Την κομπανία του τηνέ καλούσανε στην Πόλη και σε πολλές πολιτείες του εσωτερικού στην Ανατολή. Κι ακόμας και στην Αλεξάντρα και στο Κάϊρο. Έχει βγάλει πολλές φωνογραφικές πλάκες. Από ‘φτες, μόνε μια έχει σωθεί, που τηνέ φυλάει ο έγγονάς του ο Αλέκος ο Αλεξίου γιός του γιού του, του Τζώρτζη. Αυτή έχει βγεί στην Αλεξάντρα από τον εκδοτικό οίκο του Σ. Παπασταθόπουλου, για λογαριασμό τσης Σμύρνης.

Απ’ τη μια μεριά έχει μια πατινάδα με τον τίτλο «Καλή Νύχτα», που τηνέ τραγουδάει ο Τσανάκας. Κι απ’ την άλλη, «σωστός αμανές στα ελληνικά», από το Αραπάκι το Χρήστο. Και τσοι δυο τραγουδιστάδες τσοι ακομπανιαίρει η κομπανία του Γιάγκου του Βλάχου».

Ο δίσκος αυτός(εικόνα του δημοσιεύουμε), φέρει την ένδειξη «Σμύρνη». Η ένδειξη αυτή, όμως όπως και από άλλες περιπτώσεις έχει διαπιστωθεί, δεν πιστοποιεί με ακρίβεια τον τόπο ηχογράφησης. Μπορεί, δηλαδή, κάποιο σμυρναίϊκο συγκρότημα να έκανε ηχογραφήσεις στην Κωνσταντινούπολη ή αλλού και ο δίσκος να φέρει την ένδειξη Σμύρνη.

Ο συγκεκριμένος, λοιπόν, δίσκος της ORFEON, ηχογραφήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1910 στην Αίγυπτο, αφού ο Σμυρνιός τραγουδιστής Γιάννης Τσανάκας πέθανε γύρω στα 1913-14.

Δεύτερο ενδεικτικό στοιχείο για τις ηχογραφήσεις της ORFEON στην Αίγυπτο, είναι το γεγονός ότι ορισμένοι δίσκοι της στη σειρά 13.000(που δεν έχουν στοιχεία για τον τόπο ηχογράφησης), αναφέρουν σαν συνθέτη τον Σ. Παπασταθόπουλο(βλ. σχετική φωτογραφία ετικέττας δίσκου).

Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με όσα αναφέρονται στο παρόν για τη δραστηριότητα του Παπασταθόπουλου, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι και τα τραγούδια αυτά, πρέπει να ηχογραφήθηκαν στην Αίγυπτο, γύρω στο 1920.

[Adonis]

7. ΟΙ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ DISKO ORFEO.

Η εταιρεία δίσκων DISKO ORFEO(που δεν έχει καμμία σχέση με την γερμανική ORFEON RECORD) λειτούργησε στη δεκαετία του 1920. σύμφωνα με τα γραφόμενα πάνω στην ετικέττα του δίσκου, ιδιοκτήτης ήταν ο γνωστός μας Σπύρος Παπασταθόπουλος. Έχουμε συναντήσει μέχρι τώρα τον Παπασταθόπουλο σαν συνθέτη, διευθυντή χορωδίας και ιδιοκτήτη καταστήματος που πουλούσε δίσκους στην Αλεξάνδρεια. Τώρα εμφανίζεται σαν ιδιοκτήτης εταιρείας δίσκων. Λίγες πληροφορίες έχουμε γι’ αυτόν. Ο Ανδρέας Χατζηαποστόλου, στο βιβλίο του «Ιστορία του Ελληνικού Μελοδράματος»(Αθήνα 1949), μας λέει τα παρακάτω:

«Τενόρος. Τραγουδιστής της παληάς Αθήνας. Εγκατασταθείς εις Αλεξάνδρειαν, διηύθυνε επί σειρά ετών την χορωδίαν του καθεδρικού Ναού της Ελληνικής Παροικίας. Συνέθεσε πλείστα τραγούδια, εκ των οποίων πολλά είχαν μεγάλην επιτυχίαν. Απέθανε προ ετών εν Αλεξάνδρεια».




Ακόμα, ο Αθ. Πολίτης στο βιβλίο του «Ο Ελληνισμός και η Νεωτέρα Αίγυπτος», μας λέει για τον Παπαασταθόπουλο: «Συνθέτης λαϊκός, όστις συνέθεσε περί τα τεσσαράκοντα λαϊκά τραγούδια και δύο οπορέττας».

Η εταιρεία, λοιπόν, DISKO ORFEO, είχε έδρα την Αλεξάνδρεια. Δεν γνωρίζουμε που έκανε την αναπαραγωγή των δίσκων, πιθανόν όμως ήταν να την έκανε στο εργοστάσιο του SETRAK MECHIAN. Τα τραγούδια που ηχογραφήθηκαν ήταν ελαφρά, από το χώρο της όπερας καθώς και λίγα εμβατήρια. Σαν εκτελεστές συναντάμε τους τραγουδιστές του μελοδράματος Δ. Αποστόλου, Ιωάννη Μαρσέλλο και Γεώργιο Μουλά. Ο τελευταίος έζησε στην Αίγυπτο την περίοδο 1916-1920 και κατόπιν έφυγε στο Μιλάνο(Χατζηαποστόλου).

Ακόμα συναντάμε τη γνωστή τραγουδίστρια, από την κυρίως Ελλάδα, Αφροδίτη Λαουτάρη, η οποία πρέπει να έκανε ηχογράφηση σε κάποια περιοδεία της. Είναι, λοιπόν, πολύ πιθανό ο Παπασταθόπουλος να χρησιμοποίησε στην εταιρεία του αποκλειστικά Έλληνες τραγουδιστές, γιατί δεν έχει εντοπισθεί δίσκος της DISKO ORFEO με άλλους εκτελεστές, πλην Ελλήνων.

Άλλο χαρακτηριστικό της εταιρείας DISKO ORFEO είναι οι όμορφες και όχι τυποποιημένες ετικέττες των δίσκων της.

[Adonis]

8. ΟΙ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ PERFECTAPHONE.

Όπως και προηγουμένως αναφέραμε, η γαλλική εταιρεία PERFECTAPHONE, πραγματοποιεί ηχογραφήσεις στην Αίγυπτο μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Στις ηχογραφήσεις αυτές έχει εντοπισθεί ένας δίσκος που περιέχει τις μελωδίες «Dance Zeybecli» και «Dance Kassabin». Δηλαδή, έναν σκοπό ζεϊμπέκικο και έναν χασάπικο.

Αν και οι τίτλοι των τραγουδιών είναι γραμμένοι σαν να επρόκειτο για τούρκικες μελωδίες, εν τούτοις, στο Dance Zeybecli αναγνωρίζουμε το γνωστό μας αϊδίνικο ζεϊμπέκικο και στο Dance Kassabin ένα χασάπικο. Δεν γνωρίζουμε αν υπάρχουν άλλες παρόμοιες ηχογραφήσεις.

9. ΟΙ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ LION RECORDS.

Η εταιρεία αυτή εμφανίζεται στην Αίγυπτο, στο τέλος της δεκαετίας του 1920. στο κάτω μέρος της ετικέττας των δίσκων της, διακρίνεται η επιγραφή FABRIQUE MECHIAN RECORDS CAIRO. Δεν γνωρίζουμε αν ήταν κάποια θυγατρική της MECHIAN RECORDS ή κάποια μικρή τοπική εταιρεία που έκανε αναπαραγωγή δίσκων στο εργοστάσιο του S. MECHIAN.
Η LION RECORDS ηχογράφησε ελληνικά τραγούδια.

Ένας δίσκος που έχει εντοπισθεί, περιέχει ένα παραδοσιακό και ένα ρεμπέτικο τραγούδι, με εκτελεστή τη γνωστή από τις ηχογραφήσεις της στην κυρίως Ελλάδα, Χρύσσα Βαρβύλα. Αν κρίνουμε από την σπανιότητα των δίσκων της, η εταιρεία αυτή δεν πρέπει να έκανε πολλές ηχογραφήσεις. Τέλος, δεν ξέρουμε αν ηχογράφησε άλλα τραγούδια εκτός από ελληνικά.