Περί της Ελληνικότητας του Μανέ

[bill1961]

Κατ' αρχάς θα ήθελα να ευχαριστήσω το φίλο Adoni, όχι μόνο για τα υπέροχα τραγούδια που ανέβασε στη σελίδα, αλλά και για τη βιβλιοπρότασή του: "Αριστομένη Καλυβιώτη: ΣΜΥΡΝΗ - Η μουσική ζωή 1900 - 1922". Πρόκειται για υπέροχο βιβλίο το οποίο αμέσως αγόρασα.
Η μεγάλη έκπληξη* με περίμενε στη σελίδα 31 του βιβλίου, όπου υπάρχει διαφήμιση καταστήματος ειδών φωνογράφου η οποία προέρχεται από το φύλλο της 3ης Αυγούστου 1902 της εφημερίδας Σμύρνη. Μεταφέρω:
"ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΕΙΔΩΝ ΦΩΝΟΓΡΑΦΟΥ
ΕΓΙΟΥΠ ΣΑΜΠΡΗ ΕΦΕΝΤΗ
Γνωστόν τυγχάνει ότι η πλουσία Οθωμανική μουσική μετηνέχθη έντός των σωλήνων του φωνογράφου από της εφευρέσεως αυτού. Επίσης δεν ώκνησαν να μεταφέρωσι τα άσματα και τοις μανέδες των Ελλήνων συμπατριωτών μας ..."
Γνώριζα από παλιότερα, εργασίες Ελλήνων ερευνητών που προσπαθούσαν να αποδείξουν την Ελληνικότητα του μανέ ως προερχόμενου από το αρχαιοελληνικό θρηνητικό άσμα "μανέρω", όπως επίσης και την απαγόρευση από τις Τουρκικές αρχές του αμανέ. Όμως αυτή η διαφήμιση αποτέλεσε για μένα τεράστια έκπληξη, γιατί: Ο Εγιούμπ Σάμπρι ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΑΣ, δηλ. δεν κινείται από εθνικιστικούς** λόγους και φυσικά αποκόπτει τους μανέδες από την "πλουσία Οθωμανική μουσική". Αντίθετα ξεκάθαρα τους θεωρεί ως Ελληνική μουσική. Επίσης αυτό γίνεται σε μια εποχή (1902) που ο μανές δε βρισκόταν υπό διωγμό στην Τουρκία, δηλ. δεν θα είχε τους "δικούς του εθνικιστικούς λόγους" να τη διαφημίσει ως Τούρκικη μουσική.

* Ένα δεύτερο άξιο προσοχής ντοκουμέντο βρίσκεται στη σελ. 134. Είναι το εξώφυλλο δίσκου της εταιρίας Οrfeon με το τραγούδι "Απονιά" από την Ελληνική Εστουδιαντίνα που χαρακτηρίζεται στο εξώφυλλο ως "ρεμπέτικο". Είναι μια από τις πρώτες φορές που κάποιο τραγούδι χαρακτηρίζεται ως τέτοιο. Και πολύ σημαντικό σε παράρτημα στο τέλος του βιβλίου παρατίθεται η δισκογραφία της περιόδου 1900-1922 με τα Ελληνικά ταγούδια που ηχογραφήθηκαν σε Σμύρνη - Κωνσταντινούπολη.
**Χωρίς να θέλω να ισχυριστώ ότι οι αυτού του είδους εργασίες γίνονται για εθνικιστικούς λόγους, αλλά ότι θα μπορούσαν να κινήσουν τέτοιου είδους υποψίες.

Υ.Γ. Για ψαχτείτε ρε παιδιά μη τυχόν έχει ξεπέσει σε κανέναν αυτό το τραγούδι, η "Απονιά" εννοώ.

[Thwdwris]

Για την Ελληνικοτιτα των αμανεδων θα το πω πολυ απλα.

Οι Ελληνες, που διοχτικανε και σφαχτικανε απο τους τουρκους, δεν πιστευω ειρθανε στην Ελλαδα τραγουδοντας τουρκικα τραγουδια τιμοντας τους τουρκους για την σφαγη που φαγανε.

Ειναι και παντα θα ειναι Ελληνικα. Και οι λογοκρισια ας λεει οτι μα...κιες θελει το γιατι τους απαγορεψανε τους αμανεδες. Οι αληθεια ηταν αλλου και το ξερανε πολυ καλα.

Ναστε καλα

[bill1961]

Βέβαια οι αμανέδες διεκδικούν και μια διεθνή πρωτοτυπία: Διωχτήκανε στην Ελλάδα ως τουρκοπρεπείς και στην Τουρκία ως Ελληνοπρεπείς.

[mpletsas]

Καταρχήν, στη σελίδα με τα τελευταία που ανέβασε ο Adonis έχουμε ξεπεράσει τους 100 μανέδες! Συγχαρητήρια!!!!

Από κάτι τέτοιους ισχυρισμούς ότι και καλά είναι τούρκικοι (=μη ελληνικοί) οι αμανέδες είχα κι εγώ αρχικά λάθος εντύπωση και τους πίστευα ότι δε θα έπρεπε να με αφορούν ως ακούσματα, με βάση την ρωμαίικη (ελληνική) μουσική παράδοση που έχουμε. Μέχρι που έτυχε και άκουσα μερικούς δηλαδή, μέσα από αυτή τη σελίδα και είδα περι τίνος πρόκειται! Ακούστε πχ τους μανέδες με την Παπαγκίκα που είναι και πολύ παλιές ηχογραφήσεις ή τον «Μπάλο ματζόρε μανέ» με τον Νταλγκά (είναι περασμένος στην κατηγορία ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ). Αλλά και στιχουργικά, ο 15σύλλαβος και μόνο κάνει μπαμ.

Σημειωτέον ότι δεν έχω καταγωγή από Μ. Ασία για να μου φαίνονται οικεία τα λόγω ωσμώσεως (εξοικείωση προγόνων με τούρκικα ακούσματα). Δεν πιστεύω ότι θα μου φαίνονταν ελληνικός ο ήχος αν δεν ήταν. (Το αντίστροφο όμως είναι δυνατόν, πχ όσοι ακούνε μόνο ξένα και σκυλοπόπ τί να καταλάβουνε.)

Δε λέω ότι δεν υπάρχει σχέση μεταξύ τούρκικης και ελληνικής μουσικής, είναι όμως αρκετά διαφορετική από αυτό που πάνε να «πουλήσουν» μερικοί (μην ξεκινήσω κουβέντα..). Και το συγκεκριμένο είδος μουσικής δεν είναι ξένο.

[bill1961]

Το περίεργο θα ήταν να μην υπήρχε σχέση (Τούρκικη - Ελληνικής μουσικής ή αντίστροφα αν προτιμάτε). Η επαφή Ελλήνων - Τούρκων στη Μικρά Ασία διάρκεσε χιλιετία και βάλε. Δεν ήταν κλεισμένοι στη γυάλα ούτε οι μεν ούτε οι δε.

[Κώστας Ε.]

Το περίεργο θα ήταν να μην υπήρχε σχέση (Τούρκικη - Ελληνικής μουσικής ή αντίστροφα αν προτιμάτε). Η επαφή Ελλήνων - Τούρκων στη Μικρά Ασία διάρκεσε χιλιετία και βάλε. Δεν ήταν κλεισμένοι στη γυάλα ούτε οι μεν ούτε οι δε.

Άσε που στην Πόλη οι Έλληνες έκαναν κουμάντο ως περισότεροι!
Αλλά Μανές και Αμανές είναι ένα πράγμα;

[bill1961]

Κατ' αρχάς οι παλιοί Σμυρνιοί καλλιτέχνες δε μιλούσαν για αμανέ αλλά για μανέ.
Βλέπουμε για παράδειγμα:
1. Γεωρ. Κ. Φαίδρου (Σμύρνη 1881): ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΣΜΥΡΝΑΪΚΟΥ ΜΑΝΕ
2. Στο βιβλίο του Α. Καλυβιώτη: ΣΜΥΡΝΗ - Η μουσική ζωή 1900-1920
Ετικέτες δίσκων: Ταμπαχανιώτικο Μανέ, Σμυρνέικο μανέ μινόρε, ΜΙΝΟΡΕ ΜΑΝΕΣ, Σμυρνέικο Μανέ Τζιβαέρι, ΦΑ ΜΑΔΖΟΡΕ ΜΑΝΕΣ
3. Στην ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ τουΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ του ΤΑΣΟΥ ΣΧΟΡΕΛΗ
Κατάλογος δίσκων την COLUMBIA του 1937: Με τίτλο ΜΑΝΕΔΕΣ
DG6032 Ραστ Μανές - Ουσάκ Μανές
DG6112 Πειραιώτικος μανές - Σαμπάχ μανές
κλπ
Φυσικά υπάρχουν και αντιπαραδείγματα, όπως π.χ. στα ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ του ΗΛΙΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ: Ετικέτες δίσκων της Ρόζας: ΟΥΣΑΚ ΝΕΒΑ αμανές και ΟΤΑΝ ΠΟΝΑΣ ΚΑΙ ΔΕ ΘΕΛΕΙΣ Σαμπάχ Αμανές
Προσωπικά πιστεύω ότι ο όρος "αμανές" είναι λόγια υποτιμητική εφεύρεση προφανώς λόγω των πολλών αμάν που ακούγονται στους μανέδες. Η άποψή μου αυτή υποστηρίζεται και από το γεγονός ότι τα "καφέ-σαντούρ" της Αθήνας του 1874 κατέληξαν να είναι γνωστά ως τα εντέλει κακόφημα "καφέ-αμάν" του 1890.
Παραθέτω τα λόγια του γνωστού "εθνικόφρονα" λογοτέχνη Ζαχαρία Παπαντωνίου (1877-1940), που φανερώνει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίστηκε ο μανές: "Τι καθόμαστε ψυχροί και αδιάφοροι μπροστά σ' έναν κίνδυνο που απειλεί την ύπαρξη του έθνους μας. Τον κίνδυνο που προστέθηκε κοντά στους τόσους άλλους που μας απειλούν, το τραγούδι που λέγται αμανές. Πρέπει να το αντιληφθούμε και να λάβουμε τα μέτρα μας πριν είναι αργά, πως τέτοια τραγούδια αποτελούνε κίνδυνο για τη δημόσια τάξη."