γλωσσάριο

Η παρακάτω λίστα περιέχει λέξεις που χρησιμοποιούνταν στα ρεμπέτικα τραγούδια και οι οποίες δεν είναι συνηθισμένες στη σημερινή καθομιλουμένη.

Α

• Ανθίζουμαι - αντιλαμβάνομαι.
• Αντάμης - παλικάρι, άντρας. Και το επίθετο αντάμικο σε ουδέτερο γένος συνήθως και πάντα για άψυχα αντικείμενα.
• Αργιλές η ναργιλές - σκεύος , συνήθως γυάλινο, ενίοτε χρήσιμο και για το φουμάρισμα χασισιού.<ref name="Σχορέλης_Α">Τάσος Σχορέλης - «Ανθολογία ρεμπέτικου τραγουδιού» (Τόμος Α') (Εκδόσεις Πλέθρον, 1977)</ref> Βασικό και πάγιο "καύσιμο" του ναργιλέ ο καπνός σε μορφή τουμπεκί Πρότυπο:Πηγή
• Ατσίδα - Έξυπνος, οξυδερκής

Β

• Βαρύς - Σοβαρός
• Βούρ! - Επιφώνημα ενθαρρυντικό

Γ

• Γιατάκι - Κρεββάτι, κρησφύγετο
• Γιατρός - Το ποσό της δωροδοκίας
• Γκότης - Χωροφύλακας, φρουρός, νυχτοφύλακας
• Γουργούς - Ναργιλές

Δ

• Δάσκαλος - Αστυνομικός
• Δικηγόρος - Κοκκαΐνη
• Διπλωτής - Ο ένας από τους δύο μανιταρτζήδες (βλέπε Μανιτάρι)

Ζ

• ζούλα – λαθραία, χωρίς να αντιληφθεί κάποιος τρίτος, ύπουλα<ref name="Σχορέλης_Α"/>

Θ

• Θανάσης - Ναργιλές
• Θεριακλής - Μανιώδης καπνιστής ή χασισομανής κλπ.

Κ

• Καρδερίνα - Επιφώνημα: φυλάξου
• Καρσιλαμάς - Είδος λαϊκού χορού. Μτφ Είδος κλεψιάς: Ο κλέφτης συναντά απότομα το θύμα του, προσποιείται ότι χάνει το βήμα του πότε αριστερά, πότε δεξιά φροντίζοντας να συμπέφτει το παραστράτημα με τα βήματα του θύματος, ενώ ο συνεργάτης του κλέφτη επωφελείται και αδειάζει τις τσέπες του θύματος.
• Καρσιλαματζής - Ο επιδιδόμενος στον καρσιλαμά
• Καρφώνω - Προδίνω, σπιουνεύω.
• Κατσάρια - Παπούτσια κομμένα για να αντικαταστήσουν τις παντόφλες.
• Κατώγα - Κρατητήριο
• Κογιονάρω - Κοροϊδεύω, παραπλανώ, εξαπατώ
• Κοζάρω - Κοιτάζω
• Κούκος - Νυχτοφύλακας
• Κουκουβάγια - Νυχτοφύλακας
• Κουσουμάρω - Επιδεικνύω? μοστράρω? χρησιμοποιώ? χειρίζομαι?

Λ

• Λαδιατζής - Κατεργάρης
• Λάχανο - Πορτοφόλι, και λαχανάδες οι πορτοφολάδες.
• Λιάρα - Κουβέρτα
• Λιμοκοντόρος - 1.Μονόδραχμο 2.Ο κόντες του λιμού, δηλαδή αυτός που ενώ δεν έχει να φάει προσέχει την εμφάνισή του και συμπεριφέρεται σαν να έχει χρήματα ή/και ως μάγκας.Πρότυπο:Πηγή
• Λιούρα - Λίρα
• Λιμά - Τα μικρά χαρτιά στο πόκερ με τα οποία δεν κερδίζεις Πρότυπο:Πηγή

Μ

• Μαχμουρλής - (τουρκ. mahmur) Αγουροξυπνημένος, δίχως κέφι, που δεν κάπνισε ακόμη.
• Μανίτα - Απάτη, παγίδα
• Μανιτάρι - Είδος κλεψιάς, όπου ο μανιταρτζής αφήνει να του πέσει το πορτοφόλι για να το βρει το κορόιδο. Μ' αυτό τομ τρόπο, ξεμοναχιάζεται το θύμα από τον συνεργάτη του μανιταρτζή.
• Μάπας - Ο αργιλές
• Μάπες - Τα χρυσαφικά
• Μαυρομύτα - Πέννα
• Μαύρο ή μαυράκι - το χασίσι<ref name="Σχορέλης_Α"/>
• Μαύρος - Ο αστυνομικός
• Μελάνη - Στάχτη στα μάτια, παραπλάνηση.
• Μπατιρίζω – Χάνω τα λεφτά μου, καταστρέφομαι<ref name="Σχορέλης_Α"/>
• Μπαγιόκο - Κομπόδεμα
• Μπιρ Αλλάχ – ζήτω ο Αλλάχ, δόξα στον Αλλάχ<ref name="Σχορέλης_Α"/>
• Μπουφετζης – αυτός που εξυπηρετεί τους πελάτες του «μπουφέ», εκεί που προσφέρονται ναρκωτικά και ποτά<ref name="Σχορέλης_Α"/>

Ν

• νταλγκαδάκι – στεναχώρια από ερωτική απογοήτευση<ref name="Σχορέλης_Α"/>
• νταλγκάς – (τουρκ. dalga =κύμα, τρικλοποδιά) ερωτικός καημός<ref name="Σχορέλης_Α"/>
• ντουμάνι – ασφυκτική ατμόσφαιρα από καπνούς<ref name="Σχορέλης_Α"/>

Π

• πολιτσμάνοι ή μολυσμάνοι - αστυνομικοί, αστυφύλακες<ref name="Σχορέλης_Α"/>

Ρ

• ρεφάρω – ισοφαρίζω, παίρνω πίσω τα χαμένα. Λύνω τα οικονομικά μου προβλήματα<ref name="Σχορέλης_Α"/>

Σ

• Σαλτάρω – πηδάω<ref name="Σχορέλης_Α"/>
• Σκαλέτα - ?? (Στον 'Αμερικάνο' του Σκαρβέλη - "Στη ζούλα κι η σκαλέτα" )
• Σουπιά - Χαφιές
• Σπαγγάνι - κλωνάρι, κομμάτι<ref name="Σχορέλης_Α"/>
• Σώτος - αυτός που κερδίζει στα τυχερά παιχνίδια (αντ. τέρτσος) {προφορική λαϊκή παράδοση)

Τ

• τεκές η ντεκές – (τουρκ. tekke ισλαμικό μοναστήρι) τόπος που καπνίζουν χασίσι η παίρνουν διάφορα ναρκωτικά<ref name="Σχορέλης_Α"/>
• τέρτσος - αυτός που χάνει στα τυχερά παιχνίδια (αντ. σώτος) {προφορική λαϊκή παράδοση}
• τζες – κάποιος που δεν εκτιμούμε η δεν υπολογίζουμε, π.χ. ο τζες σου, φυλαχτείτε απ’ τους τζέδες (αστυνομικούς ή τους ρουφιάνους)<ref name="Σχορέλης_Α"/>
• τζιμάνι - από το g-man (government man), o έχων εσωτερική πληροφόρηση. Αργότερα πήρε θετική σημασία και χρησιμοποιείται για να δηλώσει ότι κάποιος είναι καλός πχ. παιδί τζιμάνι=καλό παιδί Πρότυπο:Πηγή
• τουμπεκί - καπνός επεξεργασμένος για κάπνισμα με ναργιλέ Πρότυπο:Πηγή
• τσαρδί - το σπιτικό, το κατάλυμα Πρότυπο:Πηγή
• τσίλια - η δουλειά του τσιλιαδόρου<ref name="Σχορέλης_Α"/>
• τσιλιαδόρος - σκοπός, φρουρός, κάποιος που προσέχει για να ειδοποιήσει στην κατάλληλη στιγμή <ref name="Σχορέλης_Α"/>

Φ

• Φουμάρω ή φουμέρνω - καπνίζω <ref name="Σχορέλης_Α"/>

Παραπομπές

<references/>

Πηγές

• Τάσος Σχορέλης - «Ανθολογία ρεμπέτικου τραγουδιού» (Τόμος Α') (Εκδόσεις Πλέθρον, 1977)
• Πέτρος Πικρός - «Τουμπεκί» (Πρώτη έκδοση 1927)