Κώστας Σκαρβέλης
Ο Κώστας Σκαρβέλης (Κωνσταντινούπολη 1880 - Αθήνα 1942), γνωστός και ως «Παστουρμάς»Πρότυπο:Υποσημείωση, συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των κορυφαίων προπολεμικών δημιουργών του Ρεμπέτικου. Διετέλεσε επίσης διευθυντής της δισκογραφικής εταιρείας Κολούμπια και αξιόλογος κιθαρίστας με συμμετοχή σε πάρα πολλές ηχογραφήσεις.
Βιογραφικά στοιχεία
Ο πατέρας του Σκαρβέλη ονομαζόταν Παντελής και ήταν ευκατάστατος Κωνσταντινουπολίτης. Για τη μάνα του γνωρίζουμε ότι ξαναπαντρεύτηκε (για λόγους που πάντως αγνοούμε) το 1883 και από τον δεύτερο αυτό γάμο απέκτησε την αδερφή του Σκαρβέλη, Μαγδαληνή. Τα δύο παιδιά δεν πήγανε ποτέ σε ελληνικό σχολείο και, παρόλο που μιλούσαν άψογα, δεν έμαθαν γραφή και ανάγνωσηΠρότυπο:Υποσημείωση. Ως αίτια, πιθανολογούνται είτε η τουρκική καταπίεση είτε οικογενειακά προβλήματαΠρότυπο:Υποσημείωση. Από αναφορές συγγενών του πάντως, γνωρίζουμε ότι ο Σκαρβέλης από τα εφηβικά του κιόλας χρόνια ήταν καλός κιθαρίστας.
Ο Κώστας Σκαρβέλης ήρθε στην Ελλάδα πριν την Μικρασιατική Καταστροφή και αφού πρώτα είχε περάσει αρκετά χρόνια στην Αλεξάνδρεια. Εκεί είχε καταφύγει, μαζί με συγγενείς του, προκειμένου να αποφύγει την στράτευση στον Τουρκικό στρατό, όταν πλέον δεν μπορούσε να κρύβεται άλλο στην Πόλη. Για τη ζωή του στην Αίγυπτο, ελάχιστα είναι γνωστά. Η εγκατάστασή του στην Αθήνα τοποθετείται μεταξύ 1915 και 1920.
Η επαγγελματική ενασχόληση του Σκαρβέλη με την μουσική συμπίπτει χρονικά με την έλευση των Μικρασιατών μουσικών, ως προσφύγων. Με το ξεκίνημα της δισκογραφίας στην Ελλάδα (1924-1925) παίρνει μέρος ως κιθαρίστας στις ηχογραφήσεις των εταιρειών της εποχής παίζοντας όλα τα είδη μουσικής, δημοτικά, ελαφρά και κυρίως ρεμπέτικα. Ήταν σπουδαίος τραγουδιστής αλλά συμμετείχε σε ελάχιστες ηχογραφήσεις με αυτή την ιδιότητα.
Οι πρώτες δικές του συνθέσεις («Μαρουσιώτισσα», «Τα μαύρα μάτια» με τραγουδιστή τον Αντώνη Νταλγκά) εμφανίζονται με τη γαλλική εταιρία Ρathe το 1928. Από το 1930 αναλαμβάνει την καλλιτεχνική διεύθυνση της Ελληνικής Columbia θέση στην οποία παραμένει μέχρι το 1941. Συνεργάστηκε στην δισκογραφία και στο πάλκο με τους Μάρκο Βαμβακάρη, Ρίτα Αμπατζή, Ρόζα Εσκενάζυ, Αντώνη Νταλγκά, Κώστα Νούρο, Ζαχαρία Κασιμάτη, Κώστα Ρουκούνα, Γιάννη Παπαϊωάννου, Απόστολο Χατζηχρήστο κ.ά. Ο κύριος όμως συνεργάτης του ήταν ο Γιώργος Κάβουρας που καθιερώθηκε έχοντας τραγουδήσει περισσότερα από πενήντα τραγούδια του Κώστα Σκαρβέλη. Ορισμένα τραγούδια του Σκαρβέλη, εμφανίζονται ως συνθέσεις του Ιωάννη Καραμαούνα, ο οποίος ήταν σύζυγος της ετεροθαλούς αδελφής του. Το γεγονός αυτό υπήρξε καθοριστικό για την έκβαση της έρευνας που έκανε ο Παναγιώτης Κουνάδης, αποτέλεσμα της οποίας είναι τα περισσότερα βιογραφικά στοιχεία που γνωρίζουμε σήμερα για τον Κώστα Σκαρβέλη.
Το κύριο θέμα των τραγουδιών του Κώστα Σκαρβέλη είναι ο έρωτας και το γυναικείο φύλο, αν και έχουν εντοπιστεί και ελάχιστα με θέμα τα ναρκωτικά (π.χ. «Δερβισάκι» με τον Αντώνη Νταλγκά, «Το μπουζουκάκι» με τη Ρίτα Αμπατζή). Ο Σκαρβέλης μετέφερε στην Ελλάδα όλη την κληρονομιά του Κωνσταντινοπολίτικου χασάπικου ως βαθύς γνώστης όλων των ιδιαιτεροτήτων του ρυθμού, λόγω καταγωγής. Τα υπέροχα χασάπικά του απετέλεσαν τον οδηγό για όλους τους υπόλοιπους συνθέτες του ρεμπέτικου. Χαρακτηριστικός είναι άλλωστε και ο θαυμασμός που πολλές φορές εξέφρασε ο Μάρκος Βαμβακάρης για τον Κώστα Σκαρβέλη.
Κατά τη διάρκεια της κατοχής, αναγκάζεται για να επιβιώσει να εξασκήσει την παλιά του τέχνη, αυτή που έκανε τα πρώτα χρόνια που ήρθε στην Αθήνα προτού ασχοληθεί επαγγελματικά με τη μουσική. Γίνεται τεχνίτης υποδημάτων.
Την τραγική μοίρα εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων ακολούθησε και ο Σκαρβέλης κατά την κατοχή. Πέθανε στις 8/4/1942 από υποσιτισμό.
Δισκογραφία
- Μαρουσιώτισσα (Δίσκος Pathe Γαλλίας X-80034 / 1928 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Αντ. Νταλγκάς)
- Τα μαύρα μάτια (Δίσκος Pathe Γαλλίας X-80034 / 1928 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Αντ. Νταλγκάς)
- Μπεκρής (Δίσκος Pathe Γαλλίας X-80037 / 1928 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Αντ. Νταλγκάς)
- Μπεκρής (Δίσκος Pathe Γαλλίας X-80101 / 1928 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Αντ. Νταλγκάς)
- Τσαχπίνα (Δίσκος Pathe Γαλλίας X-80149 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Θαν. Κουρμέντελος)
- Κακούργα άπονη (Δίσκος Pathe Γαλλίας X-80154 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Δ. Αραπάκης)
- Ψαράδες (Δίσκος Pathe Γαλλίας X-80158 / 1929 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Β. Σωφρονίου)
- Ψεύτρα (Δίσκος Pathe Γαλλίας X-80158 / 1929 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Β. Σωφρονίου)
- Το χασαπάκι (Δίσκος Pathe Γαλλίας X-80160 / 1929 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Ζαχ. Κασιμάτης)
- Η αλανιάρα (Δίσκος Pathe Γαλλίας X-80160 / 1929 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Ζαχ. Κασιμάτης)
- Τουρκολιμανιώτισσα (Δίσκος Pathe Γαλλίας X-80251 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Αντ. Νταλγκάς)
- Για σένα μέρα νύχτα (Δίσκος Polydor Γερμανίας V-50252 Συνθ.: Δημ. Ζάττας, Τραγ.: Γ. Πασχάλης & Κ. Σκαρβέλης, Στιχ.: Ν. Λάσκαρης)
- Μελαχρινούλα (Δίσκος Polydor Γερμανίας V-50505 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Αντ. Νταλγκάς)
- Ξανθούλα (Δίσκος Polydor Γερμανίας V-50505 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Αντ. Νταλγκάς)
- Ο πόνος της αγάπης (Δίσκος Polydor Γερμανίας V-50953 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Ν. Τρίμμης & Ά. Παπακωνσταντίνου)
- Η τσαχπίνα (Δίσκος HMV AO-339 / 1929 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Αντ. Νταλγκάς)
- Ο μεθυσμένος (Δίσκος HMV AO-339 / 1929 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Αντ. Νταλγκάς)
- Απελπισμένος (Δίσκος HMV AO-379 / 1929 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Αντ. Νταλγκάς)
- Αλανιάρα σεβνταλού (Δίσκος ODEON Γερμανίας GA-1431 / 1929 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Αντ. Νταλγκάς)
- Ο μεθυσμένος (Δίσκος ODEON Ελλάδος GA-1531 / 1929 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Αντ. Νταλγκάς)
- Έλα μικρούλα (Δίσκος ODEON Ελλάδος GA-1531 / 1929 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Αντ. Νταλγκάς)
- Το χασαπάκι (Δίσκος Parlophon Γερμανίας B-21562 / 1930 Συνθ.: Κ. Σκαρβέλης, Τραγ.: Β. Σωφρονίου)
Υποσημειώσεις
Πρότυπο:Κείμενο υποσημειώσεως Πρότυπο:Κείμενο υποσημειώσεως Πρότυπο:Κείμενο υποσημειώσεως
Πηγές
- Παναγιώτης Κουνάδης: «Κώστας Σκαρβέλης»
- Νέαρχος Γεωργιάδης: «Ο Μάρκος όπως τον γνώρισα», Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»