μπαγλαμάς: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Τελευταία αναθεώρηση της 00:00, 1 Ιανουαρίου 1970

φωτογραφία ενός μπαγλαμά με τρείς διπλές χορδές

Ο μπαγλαμάς είναι νυκτό μουσικό όργανο, συγγενές του μπουζουκιού (αλλά μικρότερο σε διαστάσεις), που χρησιμοποιείται στην ελληνική λαϊκή μουσική. Κατά κανόνα έχει τρεις διπλές χορδές. Ο ήχος του μπαγλαμά είναι οξύς γιατί κάθε χορδή κουρδίζεται μία οκτάβα υψηλότερα από την αντίστοιχη στο μπουζούκι.

Ιστορία

Υπάρχει από παλιά. Στις φυλακές τους βόλευε πολύ γιατί ήταν μικρός και μπορούσαν να τον κρύβουν εύκολα Πρότυπο:Πηγή.

Αρχείο:Mpaglamas7.jpg

μπαγλαμάς με 7 τάστα

Πριν τυποποιηθεί ο μπαγλαμάς ως μικρό μπουζουκάκι, ήταν λίγο διαφορετικός. Είχε 7 τάστα<ref>σύμφωνα με αφήγηση του Φραγκίσκου Zουριδάκη στον Τάσο Σχορέλη (Ρεμπέτικη Ανθολογία) είχε μόνο 4 τάστα, το 1ο, 2ο, 3ο και το 5ο, έλλειπε δηλ. το 4ο.</ref> και τα κλειδιά ήταν ξύλινα και είχε τέσσερα. Δηλαδή βάζανε ένα τέλι κάτω, ένα στη μέση και δύο απάνω (μια μπουργάνα και ένα ψιλό όπως τα κάτω)<ref>«Μάγκας από Μικράκι», εκδόσεις «Δωδώνη», επιμέλεια: Στάθης Gauntlett, Αθήνα 1992</ref>. Επίσης οι χορδές ήταν μάλλον εντέρινες, αλλά και το παίξιμο γινόταν όχι με πένα αλλά με το νύχι του αντίχειρα.

Κατασκευή

Ο μπαγλαμάς είναι είτε σκαφτός, είτε με δούγιες. Δηλαδή το σκάφος του είτε είναι μονοκόμματο ξύλο που σκάβεται είτε είναι από φύλλα ξύλου κολλημένα μεταξύ τους σε ένα καλούπι. Το καπάκι είναι ξεχωριστό ξύλο πάντοτε γιατί πρέπει να είναι μαλακό. Διαφορετικά ξύλα επίσης έχει το μανίκι και η ταστιέρα. Το μήκος του μπαγλαμά από καβαλάρη σε κοκκαλάκι είναι γύρω στα 32 εκατοστά. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και διαφορετικού μήκους μπαγλαμάδες. Το καλύτερο ξύλο για μπαγλαμά σκαφτό θεωρείται η μουριάΠρότυπο:Πηγή και για το καπάκι το έλατοΠρότυπο:Πηγή. Επίσης, στις φυλακές κατασκευάζανε πολλές φορές το σκάφος του μπαγλαμά από κολοκύθα σκαμμένηΠρότυπο:Πηγή.

Κούρδισμα

Το συνηθισμένο κούρδισμα στον μπαγλαμά είναι το ίδιο με αυτό του τρίχορδου μπουζουκιού: ρε-λα-ρε (στην συγκερασμένη κλίμακα). Επίσης χρησιμοποιούνται διάφορα κουρδίσματα τα λεγόμενα ντουζένια. Μερικά από αυτά είναι: ρε-σολ-ρε, ντο-σολ-ντο.

Χρήση

Ο μπαγλαμάς χρησιμοποιείται ως ρυθμικό όργανο, γεμίζοντας τον ήχο της κομπανίας αλλά και ως σολιστικό. Χαρακτηριστικά παραδείγματα σολιστικής χρήσης του μπαγλαμά είναι οι ηχογραφήσεις των τραγουδιών του Γιώργου Μπάτη.

Παραλλαγές

Σπανιότερα απαντώνται και τετράχορδοι μπαγλαμάδες. Συνήθως τότε έχουν τέσσερις διπλές χορδές, υπάρχουν όμως και μπαγλαμάδες με τέσσερις μονές χορδές, όπως ο εικονιζόμενος. Επίσης υπάρχουν αναφορές για μπαγλαμάδες κατασκευασμένους από καύκαλο χελώνας, φλούδα κολοκύθας ή μικρής αξίας μέταλα. Τέτοια όργανα όμως κατασκευάζονταν κυρίως στις φυλακές, ελλείψει ξυλείας.

φωτογραφία ενός μπαγλαμά με τέσσερις *μονές* χορδές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

http://www.geocities.com/grlag/ Περιέχει πληροφορίες για το κούρδισμα και τις συγχορδίες στον μπαγλαμά

Πηγές

<references/> Πρότυπο:Επέκταση

@@ Γραμμή 1: / Γραμμή 1: @@
-Ο '''μπαγλαμάς''' είναι νυκτό μουσικό όργανο, συγγενές του [[μπουζούκι| μπουζουκιού]] (αλλά μικρότερο σε διαστάσεις), που χρησιμοποιείται στην ελληνική λαϊκή μουσική. Κατά κανόνα έχει τρεις διπλές χορδές.
 [[Εικόνα:014 baglamas1.jpg|frame|right|φωτογραφία ενός μπαγλαμά με τρείς διπλές χορδές]]
+Ο '''μπαγλαμάς''' είναι νυκτό μουσικό όργανο, συγγενές του [[μπουζούκι|μπουζουκιού]] (αλλά μικρότερο σε διαστάσεις), που χρησιμοποιείται στην ελληνική λαϊκή μουσική. Κατά κανόνα έχει τρεις διπλές χορδές. Ο ήχος του μπαγλαμά είναι οξύς γιατί κάθε χορδή κουρδίζεται μία οκτάβα υψηλότερα από την αντίστοιχη στο μπουζούκι.
 ==Ιστορία==
 Υπάρχει από παλιά. Στις φυλακές τους βόλευε πολύ γιατί ήταν μικρός και μπορούσαν να τον κρύβουν εύκολα {{πηγή}}.
+[[Εικόνα:mpaglamas7.jpg|frame|right|μπαγλαμάς με 7 τάστα]]
+Πριν τυποποιηθεί ο μπαγλαμάς ως μικρό μπουζουκάκι, ήταν λίγο διαφορετικός. Είχε 7 [[τάστο|τάστα]]<ref>σύμφωνα με αφήγηση του Φραγκίσκου Zουριδάκη στον Τάσο Σχορέλη (Ρεμπέτικη Ανθολογία) είχε μόνο 4 τάστα, το 1ο, 2ο, 3ο και το 5ο, έλλειπε δηλ. το 4ο.</ref> και τα κλειδιά ήταν ξύλινα και είχε τέσσερα. Δηλαδή βάζανε ένα τέλι κάτω, ένα στη μέση και δύο απάνω (μια [[μπουργάνα]] και ένα ψιλό όπως τα κάτω)<ref>«Μάγκας από Μικράκι», εκδόσεις «Δωδώνη», επιμέλεια: Στάθης Gauntlett, Αθήνα 1992</ref>.
+Επίσης οι χορδές ήταν μάλλον εντέρινες, αλλά και το παίξιμο γινόταν όχι με πένα αλλά με το νύχι του αντίχειρα.
 ==Κατασκευή==
-Μπορεί να είναι μονοκόμματος ή «σκαφτός» όπως λέμε ή, εναλλακτικά, το σκάφος και ο βραχίονας να είναι από διαφορετικά κομμάτια (ενίοτε και είδη) ξύλου. Παραδοσιακά, για την κατασκευή μπαγλαμά εχρησιμοποιείτο το ξύλο της μουριάς{{πηγή}}.
+Ο μπαγλαμάς είναι είτε σκαφτός, είτε με [[δούγια|δούγιες]]. Δηλαδή το σκάφος του είτε είναι μονοκόμματο ξύλο που σκάβεται είτε είναι από φύλλα ξύλου κολλημένα μεταξύ τους σε ένα καλούπι. Το καπάκι είναι ξεχωριστό ξύλο πάντοτε γιατί πρέπει να είναι μαλακό. Διαφορετικά ξύλα επίσης έχει το [[μανίκι]] και η [[ταστιέρα]]. Το μήκος του μπαγλαμά από [[καβαλάρης|καβαλάρη]] σε κοκκαλάκι είναι γύρω στα 32 εκατοστά. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και διαφορετικού μήκους μπαγλαμάδες. Το καλύτερο ξύλο για μπαγλαμά σκαφτό θεωρείται η μουριά{{πηγή}}
+και για το καπάκι το έλατο{{πηγή}}. Επίσης, στις φυλακές κατασκευάζανε πολλές φορές το σκάφος του μπαγλαμά από κολοκύθα σκαμμένη{{πηγή}}.
 ==Κούρδισμα==
-Το συνηθισμένο κούρδισμα στον μπαγλαμά είναι το ίδιο με αυτό του τρίχορδου [[μπουζούκι|μπουζουκιού]]: ρε-λα-ρε (στην συγκερασμένη κλίμακα). Επίσης χρησιμοποιούνται διάφορα κουρδίσματα τα λεγόμενα ντουζένια. Μερικά από αυτά είναι: ρε-σολ-ρε, ντο-σολ-ντο.\nΟ ήχος του μπαγλαμά είναι οξύς γιατί κάθε χορδή κουρδίζεται μία οκτάβα υψηλότερα από την αντίστοιχη στο [[μπουζούκι|μπουζούκι]].
+Το συνηθισμένο κούρδισμα στον μπαγλαμά είναι το ίδιο με αυτό του τρίχορδου μπουζουκιού: ρε-λα-ρε (στην συγκερασμένη κλίμακα). Επίσης χρησιμοποιούνται διάφορα κουρδίσματα τα λεγόμενα ντουζένια. Μερικά από αυτά είναι: ρε-σολ-ρε, ντο-σολ-ντο.
 ==Χρήση==
-Συνήθως ο μπαγλαμάς συνοδεύει το [[μπουζούκι|μπουζούκι]] στην ορχήστρα. Πάντως υπάρχουν και εξαιρέσεις, όπως στις ηχογραφήσεις τραγουδιών του [[Γιώργος Μπάτης| Γιώργου Μπάτη]], όπου ο μπαγλαμάς του συνθέτη κυριαρχεί.
+Ο μπαγλαμάς χρησιμοποιείται ως ρυθμικό όργανο, γεμίζοντας τον ήχο της κομπανίας αλλά και ως σολιστικό. Χαρακτηριστικά παραδείγματα σολιστικής χρήσης του μπαγλαμά είναι οι ηχογραφήσεις των τραγουδιών του [[Γιώργος Μπάτης|Γιώργου Μπάτη]].
 ==Παραλλαγές==
@@ Γραμμή 22: / Γραμμή 26: @@
 ==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
 *http://www.geocities.com/grlag/ Περιέχει πληροφορίες για το κούρδισμα και τις συγχορδίες στον μπαγλαμά
+==Πηγές==
+<references/>
 [[Κατηγορία: έγχορδα μουσικά όργανα]]
 {{Πρότυπο:επέκταση}}